Усмонхон алимов

 اوحكانت " :لاق ملس و هيلع للها ىلص يبنلا نأ للاه يبأ نب ديعس نع
)هفنصم في قازرلا دبع هاور(
 ." ةمايقلا موي مملا مكب يهابأ ينإف اورثكت
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Уйланинг­
лар, насл қолдиринглар, кўпайинглар, бас, мен қиёмат 
куни сизлардек уммат (кўплиги) билан фахрланаман”, 
дедилар 
(Имом
 
Абдурраззоқ ривояти).
Ушбу ҳадисда Муҳаммад (алайҳиссалом) ҳалол йўл би
­
лан насл қолдириш, кўпайишга тарғиб этиб, бундай ко
­
мил эътиқодли умматларнинг кўплигидан фахр қилиш­
ларини айтганлар.
Шу боис ота­она ўз фарзандига оиланинг фазилат ва 
ҳикматларни тушунтириши, никоҳда аввало, Парварди
­
гор ризоси борлиги ва Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи 
ва саллам) тарғиблари, уни икки дунё бахту саодатини 
кўзлаб амалга оширишни уқтириши лозим. Ана шунда 
фарзанд ақлли ва нафсига ҳоким, шайтон гапига учмай
­
диган, инсон шаънига доғ туширадиган бузуқликлардан 
узоқда бўлади.
Баъзан айрим бадавлат оталарнинг нотўғри фикрлари 
қулоққа чалинади. Улар фикрича, вояга етган фарзанд
­
га моддий ёрдам ёки маънавий кўмак бериш шарт эмас. 
Ушбу ёшдаги ҳар бир фарзанд ўзи ишлаб маблағ топиши 
ва топган моллари ҳисобидан уйланиши ёки хоҳлаган 
www.muslim.uz

---

 
Усмонхон Алимов

405
мақсадда ишлатиши мумкин, деб ҳисоблайди. Бу фикр 
замирида отанинг хасис ва жоҳиллиги кўзга ташланади. 
Бундай фикр динимиз таълимотига зид. 
Ҳазрат ҳабибур Раҳмон (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) 
ҳадисларида ота­онанинг фарзанди олдидаги бурч ла­
ридан бири фарзанд вояга етганда ўғил болани уйлаш, 
қиз болани эса турмушга чиқариш экани айтилган. 
Юқорида айтиб ўтилганидек, ўзига хос “тарбия вий ус
­
луб” қўлламоқчи бўлган, аслида молу давлатни фарзанд
­
ларидан ҳам қизғанадиган ота бу “тарбия”сининг орти
­
дан кўп хатоларга йўл қўяди.
Биринчидан,
фарзанд пул топиш мақсадида турли 
кўча­куйларга киради. Тўғрими, эгрими, қинғирми, қий­
шиқми, қайси йўл билан бўлса­да пул топиш йўлини из
­
лайди. Бу йўлда унга бировнинг ҳақини ейишми, ўғри­
ликми, ноқонуний тижоратми, фарқи йўқ. Чунки фарзанд 
назоратсиз қолгани ойдек равшан. Тарбиясига масъул 
бўлган ота эса эътиборсиз. 
Иккинчидан, 
фарзанд кўзланган бойликни қай йў синда 
бўлса­да топди, дейлик. Ана энди, топган давлатини ях
­
шиликка сарфлаши амримаҳол. Молу давлат топилга
­
нидан кейин, фарзанд ота маслаҳатига қулоқ солмайди. 
Отанинг “ноёб услуби” шундай “иш” берадики, оқибатда 
тошбағир, меҳрсиз ва зиқналик борасида ота ва фарзанд 
йўллари бирлашади. Аммо ота­бола ўртасидаги ҳурмат­
эътибор, қадр­қиммат, меҳр­муҳаббат, бирор ишда мас­
лаҳат солиш, бирдамлик борасида йўллари айро­айро 
бўлиб, бундай фазилатлардан мосуво қолди.
Шунинг учун ҳар бир ота­она ўз дилбандига бахил
­
лик ва хасислик қилмасдан, молларини уларнинг ҳаёт 
йўллари чиройли йўлга тушгунча исроф қилмасдан сарф
­
лагани мақбул. Зотан, ҳар бир инсондан кейин уй­жо йига 
эгалик қиладиган, уни эслаб дуо қиладигани ана шу фар
­
зандлари бўлади. Шу боис, ҳар бир мўмин киши Аллоҳ 
ато этган давлатни кимга ва нима мақсадда сарфлаши 
лозим эканини чуқур англаши зарур. 
www.muslim.uz

---

406
Оилада фарзанд тарбияси
Бу борада жаноб Фахрул коинотнинг (соллаллоҳу алай­
ҳи ва саллам) муборак ҳадисларига мурожаат қиламиз: