Uslubiy majmua

Aloqa uchun asos.
Aloqa, aloqa uchun asos va aloqa shart-sharoitlari tushunchalarini 
farqlash lozim. Aloqa yuzaga kelishiga imkoniyat yaratuvchi ayrim xossa, belgi yoki munosabat 
aloqa uchun asos bo‗ladi. Asosning mavjudligi aloqa o‗rnatish uchun zarur, lekin etarli emas, 
chunki uning o‗rnatilishi doim emas, balki muayyan sharoitdagina yuz beradi. SHart-sharoitlar – 
bu avvalo predmet mavjud bo‗lgan muhitdir. U aloqa o‗rnatish uchun qulay yoki noqulay 
bo‗lishi mumkin. SHart-sharoitlar o‗z holicha aloqa o‗rnatish omili bo‗lishi mumkin emas, ular 
faqat aloqa yuzaga kelishiga ko‗maklashadi yoki monelik qiladi.
Narsalar o‗rtasida aloqa biron-bir muayyan asosga ko‗ra yuzaga keladi. Umumiy asos 
ayrim umumiy asosga ega bo‗lgan turli ob‘ektlar o‗rtasida umumiy aloqa yo‗lini ham vujudga 
keltiradi. Masalan, muayyan manfaat guruhlari o‗z manfaatlarini himoya qilish uchun siyosiy 
guruhlarga birlashadilar, mamlakatdagi siyosiy muhitga kuchli ta‘sir ko‗rsatadilar. Ammo 
boshqa, masalan, etnik, diniy va boshqa asoslarga ko‗ra ular o‗zaro bog‗liq bo‗lmasligi ham 
mumkin. SHunday qilib, mazkur misolda aloqa yo‗li aloqa yuzaga kelishi uchun asos, boshqa 
belgilar – buning shartlaridir. O‗zaro aloqa umumiy xususiyat kasb etadi, u butun borliqqa 
xosdir. SHu sababli aloqa tushunchasi dialektikada eng umumiy tushunchalardan biri 
hisoblanadi. Boshqa barcha kategoriyalar o‗zaro aloqaning muayyan turlari bilan tavsiflanadi. 
Munosabat
. Aloqa tushunchasi o‗zaro aloqa, harakat, munosabat tushunchalari orqali yoritiladi. 
«Hozirgi zamon falsafa lug‗ati»da
37
munosabat tushunchasi «narsalarning o‗zaro mavjudlik 
usuli, ularda yashirin xossalarning namoyon bo‗lish omili» sifatida ta‘riflangan. Bu ta‘rifda 
munosabatni tavsiflovchi quyidagi jihatlar farqlanadi: birinchidan, narsalarning o‗zaro 
mavjudligi, yaqinlashuvi, birlashuvi. Ikkinchidan, munosabat narsaning xossalarini namoyon 
etish, ya‘ni harakatga keltirish usuli sifatida amal qiladi. Uchinchidan, narsalarning birlashuvi 
sifatidagi munosabat ta‘sirida kooperativ effekt, ya‘ni narsalar holatlarining bir-birini 
o‗zgartirishi yuz beradi. Bunda munosabat yuzaga kelgunga qadar yashirin holda mavjud 
bo‗lgan narsalarning xossalari bir-biriga o‗tadi va namoyon bo‗ladi. 
Xullas,