Услубий мажмуа асосида тайѐрланди. Т 2012

12.3. Корхоналарнинг минтақани ривожлантирилишига қаратилган
молиявий ресурслари 

---

148 
Хўжалик, ташкилот ва корхоналар маблағлари минтақадаги 
ишлаб чиқариш ва ижтимоий инфратизмни ривожлантирлиш воситаларининг 
муҳим таркибий қисмидир. 
Корхона ва ташкилотларнинг соф даромади (фойдаси) барча
ижтимоий фондлар маблағларининг шаклланишида асосий рол ўйнайди. 
Ижтимоий фондлар ҳисобидан корхона ва ташкилотлар турар - 
жойлар қурилишида, ижтимоий-маданий ва маиший эҳтиѐжларини
қондиришади. 
Шаҳарларда саноат ривожланган сари аҳолиси кўпаяди. Бу эса 
барча тармоқларда ижтимоий-маиший хизмат ҳажми ўсишига, қайта қуриш
ишларига эҳтиѐжи ортишига, натижада харажатлар кўпайишига олиб келади. 
Баъзида, бу харажатларни тўлиқ қоплаш имкониятларига Минтақа
хокимликлари эга бўлмайдилар. Улар бу борада ѐрдам сўраб минтақавий
корхона ва ташкилотларга мурожаат қилишга мажбур бўлишади. 
Охирги пайтларда жойларда ижтимоий инфратизим ривожланишида 
корхоналарнинг улуший иштироки усули кенг қўлланилмоқда. Замонавий 
ижтимоий-маиший инфратизимнинг объектлари катта ҳажмли, юқори 
даражада мураккаб муҳандис - техник қуроллантирилган бўлиб, катта 
маблағларни талаб этади. Бу масалаларни корхоналарнинг ўзлари ҳал этиша 
олишмайди. Шунинг учун уларни минтақавий ва корхоналар маблағларини 
бирлаштириб, ҳал этиш усули кенг қўлланилмоқда. Бундай усул жуда
тежамли ва истиқболлидир. 
Бу ўринда шуни таъқидлаш керакки, бозор иқтисодиѐти шароитида 
кўпчилик корхоналар маблағларини тежаш, маҳсулотлар нархини пасайтириш, 
рақобатчилик даражасини ошириш мақсадида, ижтимоий - маданий 
муассасалар хизматидан воз кечмоқдалар. Оқибатда минтақа бюджетларига 
ушбу хизматларни ташкил этиш бўйича инфратизимни ривожлантиришга
эҳтиѐж ўсади.
Шуни айтиш керакки, давлат иқтисодий кризисдан чиқиб, 
молиявий аҳволини мустаҳкамлаганидан сўнг, кўпчилик корхоналар,
ходимларининг ижтимоий-иқтисодий муҳофазасини кучайтириш, ижтимоий
инфратизимни ривожлантириш мақсадида минтақа дастурларига
ажратиладиган маблағлари миқдорини кўпайтиришади. Бу минтақанинг 
молиявий қувватини оширишда корхоналар аҳамиятини янада кучайтиради.