Услубий мажмуа асосида тайѐрланди. Т 2012

Ўзбекистон Республикасида шаҳар уй-жой фондининг шинамлиги ва 
қулайлигини таъминлаш 
(йил охиридаги ҳолатига кўра; фоизда)
 
№ Шинамлик ва қулайлик унсурлари 
2001 
2002 
2003 
1. қуйидагилар билан жиҳозланган майдоннинг 
салмоғи: водопровод билан 
81,2 
81,1 
81,2 
2. канализация билан 
56,2 
56,3 
56,4 
3. марказлаштирилган иситиш тармоғи билан 
62,5 
61,8 
61,9 
4. табиий газ билан 
91,1 
91,8 
91,9 
5. Иссиқ сув таъминоти билан 
40,7 
41,5 
41,6 
6. ванналар билан 
51,5 
51,9 
52 
7. электр плиталар билан 
1Д 
1,1 
1,1 
8. телефон билан 
31,2 
35,7 
36,8 
Уй-жой қаерда жойлашгани уй-жой бозори учун муҳим аҳамиятга эга. 
Уй-жой харидори уй-жой билан бирга жойнинг маълум хусусиятларини ҳам 
харид қилади: 

иш жойлари, дўконлар, дам олиш жойларига яқинлик; 

ижтимоий 
хизматлар: 
мактаблар, 
ўт 
ўчириш 
командаси, 
милиция ва ҳоказолар билан таъмиготангаготик; 

атроф муҳит: сув, ҳавонинг сифати, шовқинлар даражаси; 

ташқи кўриниши: ландшафт, уйлар ва участкаларнинг ташқи 
хусусиятлари. 
Ниҳоят, уй-жой бозорининг маҳаллий тузилманинг бошқа хусусиятлари: 
аҳоли, ижтимоий ва психологик муҳитнинг ўзига хосликлари билан ўзаро 

---

116 
алоқасини ҳам қайд этиб ўтиш лозим. Масалан, бозор иқтисодиѐтида, молиявий 
эркинлик шароитларида, маҳаллий солиқиар даражаси турли жамоаларда ҳар 
хил бўлиши мумкин. Мазкур омиллар уй-жой нархигагана эмас, балки 
харидорларнинг уй-жой ўрнини танлашига ҳам жиддий таъсир кўрсатади. Уй-
жой ўрнини танлашда қўшниларнинг миллий, маданий, психологик ва 
криминоген тавсифи ҳам мухим ўрин тутади. 
Уй-жой бозориюшг фаолияти билан боғлиқ (бозоршшг ичидага ва ундан 
ташкрридаги) жараѐнларни тушуниш учун уй-жой бозорининг тузилмасини ҳеч 
бўлмаса умумий кўринишда тасаввур қилиш лозим. 
Ушбу бобнинг биринчи фаслида қайд этиб ўтганимиздек, "уй-жой" 
сўзининг замирвда тубдан фарқ қиладиган икки тушунча яширин. 
Иқтисодчилар уй-жой фонди деб атайдиган биринчи тушунча бинолар, 
уйлар, квартираларга тааллуқли. Агар бизни, айтайлик, уйларнинг нархи 
қизиқтирса, уларга, яъни уй-жой фондига бўлган талабни ѐки уй-жой мулкини 
ўрганиш зарур. Уй-жой фон-дининг муайян даврдаги ҳажми ҳамиша аниқ 
белгиланган бўлади ва уни бир лаҳзада ўзгартириш мумкин эмас, яъни уй-
жойнинг товар сифатидаги таклифи нисбатан барқ-арор бўлиб қолади. 
Иккинчи тушунча уй-жойнинг фаолияти билан боғлиқ. Уй-жой 
фондининг ҳар бир бирлиги фойдаланшд бўйича бир қатор хизматлар 
кўрсатиши: бошпана, оилани ривожлантириш восита-си, дам олиш жойи бўлиб 
хизмат қилиши мумкин ва ҳ.к. Булар-нинг барчаси уй-жой хизматлари деб 
аталади. Уй-жой фондининг амалдага ҳар бир бирлиги узлуксиз уй-жой 
хизматлари кўрсатади. 
Фойдаланиш хизматлари ѐки уй-жой бозорида белгиланадиган "рента" 
бинолар қурилишига капитал харажатлардан ҳам кўра, кўпроқ хизматларнинг 
сони ва сифати ҳамда капиталлар бозори-дан ташқаридаги бошқа омиллар 
билан боғлиқ. Шунинг учун ҳам уй-жой бинолари (уйлар, квартиралар)нинг 
нархлари кўпинча бир йўналишда, уларга кўрсатиладиган хизматларнинг 
нархлари эса қарама-қарши йўналишда ўзгаради. 
Шу билан бирга, уй-жой фонди бозори ва уй-жой хизматлари бозори 
ягона уй-жой бозорининг таркибий қисмлари сифатида бир-бири билан 
чамбарчас боғлиқ. Бу уй эгаси унда ўзи истиқомат қиладиган ҳолларда яққол 
намоѐн бўлади. Бу ерда икки алоҳида бозор ҳақида сўз кетмайди: мулк 
предмети сифатида уй-жойни харид қилиш ва уй-жой хизматларини харид 
қилиш яхлит бир бутунга айланади.