Ушбу руҳий ҳолатни аниқлаш учун махсус ишлаб чикилган те

1-шакл


Абдуллаева Э.

1. 
   ___________________
   
2. 
   ___________________
   
3. 
   ___________________
   

Синалувчилар эътиборини берилган саволга (топшириққа) қаратиб, тажриба қоидасига биноан улардан, ўзларига шерик танлаши талаб қилинади. Масалан, “Туғилган кунингга синфдошларингдан кимни таклиф қилган бўлар эдинг?” - деган каби саволлар берилса, ўқувчилар

1-шаклда (яъни, уларнинг ҳар бирига тарқатилган социометрик карточкадаги) 1 рақамнинг тў ғрисига ўз курсидаги шерикларидан, биринчи навбатда, кимни танласа, шу ўқувчининг фамилиясини ёзади.
Ҳамма биринчи фамилияни ёзиб бўлганидан сўнг, уларга яна “Мабодо шу танланган шеригинг билан бирга ўтириш имкони бўлмаса унда иккинчи навбатда кимни танлаган бўлардинг?” - деб мурожаат қилинади ва улар ўзларига бошқа шерикни танлайдилар ва ҳоказо.
Социометрик карточкалар тўлдириб бўлинганидан сўнг улар йиғиб олинади. Бунда карточкаларнинг тўғри тўлдирилганлиги (албатта уч кишининг фамилияси ёзилган бўлиши, карточкага мазкур гуруҳ аъзоларидан ташқари ёки айни вақтда гуруҳда бўлмаган, тадқиқотда иштирок етмаган гуруҳ аъзосининг исми фамилияси ёзилган бўлмаслиги)ни текшириб олиниши лозим.

Маълумотларни қайта ишлаш

Жавобларни таҳлил қилишда социометрик матрица (1-жадвал) тузилади. Бунда гуруҳдаги шахслараро муносабатлар ва ўзаро шериклик муносабатлари акс эттирилади. Шунингдек, ўзаро бир-бирини танлашлар белгиланади (бир-бирларини танлаш) ва матрица доира ичига олиб қўйилади
келтирилган социометрик матрицани қуйидаги (1-жадвалда)  тўлдириш учун даставвал гуруҳнинг тадқиқотда иштирок этган аъзоларининг рўйхати алифбо бўйича ёзиб олинади ва унда нечта киши иштирок этган бўлса фамилиялардан сўнг жадвалда шунча устун қолдирилади ва тартиб бўйича уларга ҳам рақамлар қўйиб чиқилади.
1-жадвал

Социометрик матрица

№

Ф.И.Ш.

Абдуллаева Э







Азизов Б.



қ

қ

Алимов А.



қ

Баҳлиев У.

қ

қ



Боймиров Х.

қ

қ

қ

Кабиров С.

қ





Махмудов И.



қ



Махмудов Э.

қ





Мусаев О.



қ

қ

Собиров И.

қ



қ

Толипов Ш.

қ





Хамидов Ш.

қ

қ

қ

Юлдашев Р





қ

Яминов О.





қ

Ўктамов А.

қ





Танлашлар сони

4

4

3

1

1

2

6

4

2

1

7

0

3

2

5

Ўзаро танлашлар сони

3

1

1

1

0

2

2

2

1

1

2

0

2

2

2

Шундан сўнг социометрик карточка бўйича синалувчи кимларни танланган бўлса, карточкалар бўйича уни шу карточка эгасининг фамилияси ёзилган қаторга у танланган гуруҳ аъзосининг рўйхат тартиб рақами акс эттирилган устун остига “ қ” белгиси қўйиб чиқилади. Ҳамма социометрик карточкалар бўйича танлашлар матрицага белгилаб бўлинганидан кейин ҳар бир устунда “ қ” лар йи ғиндиси ҳисоблаб чиқилиб, жадвал пастки қисмининг “Танлашлар сони” - деб кўрсатилган қаторига ёзиб қўйилади.

Ўзаро танлашлар эса синалувчилар бир-бирларини танлаш билан белгиланади. Матрицада ўзаро танлашларни кўрсатувчи “ қ” белгилари доира ичига олиб қўйилади (). Устунлар бўйича доира ичига олинган “” лар миқдори матрицадаги (энг пастки қатордаги) “Ўзаро танлашлар сони” - деб ёзилган қаторга ёзилади.