Usı jerde tuwılıp kamalǵa kelgen alımlar, siyasatshılar hám mámleket basshıların sanap ótkenimizde biz óz ana jerimiz hám Watanımız benen maqtanamız hám ózimizde ana jerge degen ishki súyispenshilik sezimlerin sezemiz

-imperativ;

-dispozitiv.

Jer huqıqınıń imperativ usılı jer qatnasıǵı sub’ekti sheńberinde hám jer qatnasıǵın ámelge asırıw múmkin bolmaǵan háreketlerdi (qadaǵan) belgileydi. Bul usıltaǵı háreketler sonnan ibarat, ol jer qatnasıqların tártipke salıwda táreplerdiń yuridikalıq teńligin biykar etedi, hákimiyat hám boysınıwshı qatnasıqtı kózde tutadı. Mısalı, jer uchastkasınan maqsetke muwapıq paydalanıw qaǵıydaları buzılsa (Jer kodeksiniń 36-stat’yası) jer uchastkasına bolǵan huqıq biykar etiledi.

Jer huqıqınıń dispozitiv usılı tómendegi túrlerge bólinedi:

-usunıs etiwshi usıl;

-ruxsat beriwshi;

- baǵdarlawshı (delegiruyushiy) usıl. ()

Jer huqıqı tártipke salatuǵın jer qatnasıǵınıń sheńberin hám shártli ráwishte anıqlaw múmkin. Bul jer huqıqı predmetine jer menen baylanıslı barlıq qatnasıqlar da kire bermesligin anıqlaw ushın kerek. Jer huqıqı jer menen baylanıslı, lekin ekonomikalıq sıpatlamaǵa iye bolmaǵan, yaǵnıy paydalanıw hám qorǵawǵa baylanıslı bolmaǵan qatnasıqlardı tártipke salmaydı.

Mısalı, jer hákimshilik - aymaqlıq basqarıw qatnasıǵında ob’ekt sıpatında xızmet etip atırǵan bolsa da, bunda ol mámleket hákimshiliginiń tásir etiw sheńberi sıpatında qaralıp, bul tarawdaǵı qatnasıqlar mámleket yaki hákimshilik huqıq normaları menen tártipke salınadı. Demek, jer huqıqınıń predmeti dep, jer huqıqı wazıypasına juwap beretuǵın, jerge salıstırǵanda múlkshilik, onnan paydalanıw hám qorǵaw boyınsha payda bolatuǵın siyasiy qatnasıqqa (jer qatnasıǵına) aytıladı.

Jer huqıqınıń jerge tiyisli qatnasıqlardı tártipke salıw ushın qaratılǵan usılları tómendegishe: