Urug’larning hajmiy(uyma) ulushini aniqlash. Umumiy tushunchalar

---

2-Laboratoriya ishi. 
Urug’larning hajmiy(uyma) ulushini aniqlash. 
Umumiy tushunchalar.
Hajmiy (uyma) og’irlik deb, ma’lum bir hajmdagi 
to’kiluvchan material og’irligiga aytiladi. 
Asbob:
litrli purka.
 
Ishning bajarilishi.
Hajmiy og’irlik litrli purka, (3.1-rasm) yordamida 
aniqlanadi. Litrli purka o’lchagich, to’ldirgich, voronkali silindr, tushuvchi yuk, 
pichoq, tarozidan tashkil topgan. Purka yashik ustiga o’rnatilgan. 
Hajmiy og’irlik iflosliklarni ajratmasdan aniqlanadi. Aniqlashdan oldin 
o’lchagichlar, undagi tushuvchi yuk bilan muvozanat holga keltiriladi. So’ng 
tushuvchi yuk o’lchagichdan olinib, o’lchagich esa yashik qopqog’ining maxsus 
qismiga o’rnatiladi va uni ustiga tushuvchi yuk qo’yiladi. Yuqoriga to’ldirgich 
o’rnatilib, uning ustiga voronkali silindr o’rnatiladi.
 
 
3.1-rasm. Urug’larni hajmiy (uyma) og’irligini aniqlash asbobi:
 
Urug’lar voronkali silindrga bir tekis to’kiladi. Silindrning yuqori chekkasi 
bilan urug’lar sathi orasida 1sm oraliq bo’lishi kerak. So’ng zatvor ochiladi va 
voronkadagi urug’lar to’kdirgichga to’kiladi. Yuqoridagi bo’shatilgan silindr 
yechilib, o’lchagichdagi pichoq chiqarib olinadi. Tushayotgan yuk o’zi bilan birga 
urug’larni o’lchov silindriga olib tushadi. O’lchagich urug’lar bilan to’lishi 
bilanoq, pichoq teshikka yana tiqiladi, bunda urug’larning bir qismi pichoq ustida 
qoladi. To’ldirgich yechiladi, pichoqdagi urug’lar olib tashlanadi, so’ng pichoq 
olinadi. O’lchagichni esa urug’lar bilan birga tortiladi. Urug’ solingan silindrni 
muvozanatga keltirish uchun ketgan qadoq toshlar og’irligi urug’larning hajmiy 
og’irligini ko’rsatadi. 
Parallel aniqlashlar orasidagi farq 10gr/l dan oshmasligi kerak.