Уруғ-қабила ва миллий динлар 3-мавзу. Уруғ-қабила ва миллий динлар. (1-маъруза)

Миллий динлар элат-миллат динлари деб ҳам юритилади
Ҳиндуизм - ҳозирги Ҳиндистонда тарқалган дин шаклидир. У эрамиздан олдинги динлар - брахманизм ва ведаизмнинг эволюцияси натижасида эрамизнинг биринчи минг йиллиги ўрталарига келиб шаклланган. Шу даврдан бошлаб ҳиндуизм ҳукмрон динга айланган. Ҳозирги вақтда Ҳиндистон аҳолисининг ўрта ҳисобда 80 дан ортиқрок фоизи ҳиндуизмга эътикод қнлади.
Ҳиндуизм синкретик дин бўлиб, турли эътиқодлар, урф-одат ва маросимлар, маҳаллий диний эътиқод ва қарашларнинг мураккаб комплекси сифатида воқе бўлиб, уруғ-қабила динлари элементларини, брахманизм, буддизм ва жайнизмнинг асосий ғояларини қамраб алган. Ҳиндуизм ўзининг ягона ташкилотига эга эмас.
Ҳиндуизм инсоннинг туғилганадан то вафот этишигача бўлган ҳуқуқ ва вазифаларини белгалаб ва чеклаб қўяди. Шунинг учун унда маросимчиликка кенг ўрин берилган. Ҳиндуизм кишиларнинг ижтимоий тенгсизлигини оклайди ва абадийлаштиради, руҳнинг ўлмаслиги ва кўчиб айланиб юриши (сансара таълимоти), қайта туғилиши (карма таълимоти), гуноҳ ишлар учун жавоб бериши, жаннат ва дўзах каби ақидаларни ўз ичига олади
Диндорлар тасаввурида бош худо Брахман Коинотнинг ижодкори ва яратувчисидир. Бундан ташкари ҳиндлар Вишну ва Шива худоларига ҳам эътиқод қиладилар.
4) мокша - ўзгариш занжиридан бутунлай халос бўлиш.
Ҳиндуизм жамиятнинг табақаларга бўлинишини акс эттирувчи савоб ва жазо (карма) ғоясига асосан, инсон ҳаётида 4 та асосий мақсад бор, деб даъво килинади:
1) дхарма - оила ва жамиятда диний талабларни бажариш:
2) артха - фойдали ишлар қилиш, зарур материалларга эга бўлиш;
3) кама - муҳаббат туйғуларига эришиш, ҳис-туйғуларни қондириш;
Ҳинд халқи орасида ёвуз руҳларга эътиқод қилиш кенг тарқалган. Улар турли ҳайвонлар - ҳўкиз, сигир, маймун ва илон кабиларга ҳам сиғинадилар, уларни муқаддаслаштирадилар. Ҳинд халқи учун Ганг дарёси муқаддас ҳисобланади
Ҳиндуизмда жамиятдаги кишиларни табақаларга – касталарга бўлинади