Қуръоннинг жамланиши. Абу Бакр даврларида Қуръоннинг жамланиши

ҚУРЪОННИНГ ЖАМЛАНИШИ.

Абу Бакр даврларида Қуръоннинг жамланиши

Қуръони Карим Аллоҳ таолонинг сўзи, лафзи ҳам маъноси ҳам арабча ҳолда пайғамбаримиз Муҳаммад соллоллоҳу алайҳи васаллам қалбларига Жаброил алайҳиссалом воситасида, пайғамбарнинг Аллоҳ томонидан юборилганлигига ҳужжат бўлсин деб туширилган.

Қуръоннинг жамланиши илк даврда уч босқичда амалга ошган.

Қуръоннинг жамланиши илк даврда уч босқичда амалга ошган.

Биринчи босқичда Муҳаммад (с.а.в.) ҳаётлик чоғларида тери, хурмо дарахти пўстлоғи, тош, суяк каби нарсаларга ёзилган.

Иккинчи босқичда Ямома жангидан кейин Умар ибн Хаттобнинг таклифига кўра Абу Бакр буйруғи билан Зайд ибн Собит саҳифаларга ёзиб жамлайди.

Учинчи босқичда Ҳузайфа ибн Ямоннинг Усмон ибн Аффонга Қуръоннинг турлича ўқилиши кишилар орасида адоватни кучайтираётгани ҳақидаги хабаридан сўнг Усмон яна Зайд ибн Собит ва бир нечта саҳобийларга Қуръонни жамлаш ишини топширади.

Макка давриданоқ Қуръон саҳифалар ва турли ашёларга ёзиб борилгани қайд этилган ривоятлар мавжуд. Умуман, Қуръоннинг ўзида “китоб”, “қиртос”, “саҳифа” каби сўзларнинг ишлатилгани бу тушунчаларнинг арабларга яхши маълумлиги ва уларда бу нарсаларнинг ишлатилганини билдиради. Масалан:

Макка давриданоқ Қуръон саҳифалар ва турли ашёларга ёзиб борилгани қайд этилган ривоятлар мавжуд. Умуман, Қуръоннинг ўзида “китоб”, “қиртос”, “саҳифа” каби сўзларнинг ишлатилгани бу тушунчаларнинг арабларга яхши маълумлиги ва уларда бу нарсаларнинг ишлатилганини билдиради. Масалан:

“Аллоҳ томонидан юборилган пайғамбар пок саҳифаларни ўқимоқда”

(Баййина (98): 2)

Ҳижратдан кейинги даврда Қуръоннинг ёзиб борилиши ва жамланишига доир Зайд ибн Собитнинг сўзи эътиборга молик: “Биз Пайғамбар (с.а.в.) ҳузурларида тери бўлакларига Қуръонни ёзар эдик”. (Ҳоким “Мустадрак”). Яна унинг ривоят қилишича, “Расулуллоҳ (с.а.в.) ҳузурларида ваҳийни ёзиб борар эдим. У киши менга ёзиб бўлганимдан сўнг “Ўқи!” дер эдилар. Мен ўқир эдим. Агар бирор нарса тушиб қолган бўлса тўғрилар эдилар”.