Urmaiov N. J., R o ‘ziyev O. A., Gulmatov J. Q., Berdiyev S. R. Qishloq xo‘jaligiiqtisodiyoti «tafakkur»

10.3. Qishloq xo‘jaligida xarajatlarni tejash va mahsulotlar tannarxini
pasaytirish yo‘ilari.
Mamlakatimizda qabul qilingan 2008-2012-yillarga mo‘ljallangan 
Inqirozga qarshi choralar dasturining uchinchi yo'nalishi - qat'iy tejamkorlik 
tizimini joriy etish, ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxini 
kamaytirishni rag‘batlantirish hisobidan korxonalaming raqobatbardoshligini 
oshirishdir. 
Shu 
maqsadda 
xo‘jalik 
yurituvchi 
subyektlaming
iqtisodiyotimizdagi yetakchi tarmoq va sohalarda mahsulot tannarxini kamida 
20 foiz tushirishga qaratilgan chora tadbirlami amalga oshirish borasidagi 
takliflari ma'qullangani va shu asosida ijobiy ishlar amalga oshirilayotganini 
qayd etish lozim.
Keyingi yillarda qishloq xo‘jalik mahsulotlarining tannarxi tarkibida 
moddiy xarajatlar salmog'i ortib bormoqda. Shu sababli mamlakatimizda qabul 
qilingan Inqirozga qarshi choralar dasturida korxonalami modemizatsiyalash, 
texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash orqali mahsulot tannarxini 
pasaytirishga alohida e'tibor qaratilgan. Bundan tashqari, mahsulot ishlab 
chiqarish jarayonida qo‘llanilayotgan m e’yorlaming ko‘pchiligi sobiq ittifoq 
davrida ishlab chiqilgan bo‘lib, tejamkorlik talablariga to'liq javob bermaydi. 
Shu sababli mazkur dasturda ushbu m e’yorlami qayta ko'rib chiqish ham 
nazarda tutilgan.
Buning uchun har bir xo'jalik yurituvchi subyekt o ‘z faoliyat yo‘nalishi 
bo‘yicha tannarxni pasaytirish omillari to‘g‘risida keng va chuqur tasavvurga 
ega bo‘lishi lozim. Umumiy holda, mamlakatimiz korxonalarida tannarxni
219
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

pasaytirishning asosiy yo'nalishlari sifatida quyidagilarga alohida e'tibor 
qaratish maqsadga muvofiqdir (10.4-chizma).
Tannarxni pasaytirishning asosiy yo‘na!ishIari
10.4-chizma.
Qishloq xo‘jaligida har bir so‘mni oqilona, maqsadga muvofiq 
sarflashga harakat qilish, ya'ni moddiy, pul va mehnat xarajatlarini tejash, shu 
orqali yetishtiriladigan mahsulotlarning, bajariladigan ish va xizmatlaming 
tannarxlarini pasaytirishga erishish lozim. Buning uchun:
• 
dehqonchilik va chorvachilik tarmoqlarida mavjud bo‘lgan barcha 
ishlab chiqarish vositalaridan yil davomida tadbirkorlik bilan oqilona, samarali 
foydalanib, barcha ishlaming vaqtida, sifatli bajarilishini ta'minlash;
• 
ekinlaming tezpishar, yuqori hosilli navlarini, urug'chilikni, chorva 
hayvonlarining mahsuldor zotlarini ishlab chiqarish jarayoniga tatbiq etishni 
ta'minlash;
• 
xarajatlami tejaydigan yangi texnika, samarali texnologiyalami joriy 
etish 
natijasida 
ishlab 
chiqarish 
jarayonlarining 
yuqori 
darajada 
mexanizatsiyalashganlik, 
avtomatlashganlik 
darajasini 
oshirib, 
mehnat 
unumdorligini oshirish;
• 
qishloq xo'jalik korxonalarining texnik va texnologik jihatdan 
ta'minlanganlik darajasini oshirish;
• 
yerlaming meliorativ holatini yaxshilash va sug'orishning zamonaviy, 
tejamkor usullarini qo‘llash;
220
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

• 
qishloq xo‘jalik mahsulotlari tayyor bo‘lganda o‘z vaqtida yig'ishtirib 
olish, saqlash va tashishni to‘g‘ri tashkil etish;
• 
mehnatni tashkil etishning samarali shakllarini joriy etish va 
rag‘batlantirish tizimini takomillashtirish;
• 
ekinlar 
hosildorligini, 
chorva 
hayvonlarining 
mahsuldorligini 
oshirishga erishish lozim.