Urmaiov N. J., R o ‘ziyev O. A., Gulmatov J. Q., Berdiyev S. R. Qishloq xo‘jaligiiqtisodiyoti «tafakkur»

130
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

7-BOB
QISHLOQ XO‘JALIGI INFRATUZILMASINING
TURLARI VA AHAMIYATI
• Infratuzilmaning mohiyati va ahamiyati.
• Qishloq xo‘jaligida infratuzilmaning turlari va ularning tashkil etilishi.
• Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida mamlakatimizda qishloq 
xo‘jaligi infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan 
tadbirlar.
7.1. Infratuzilmaning mohiyati va ahamiyati.
Infratuzilma so‘zi lotincha «infrastructure» so'zidan olingan bo‘lib, 
«infra» - quyi, asos va «structure» - tuzilish, joylashish kabi ma'nolarni 
anglatadi. Jahon tajribasida infratuzilma tushunchasi XX asr boshlarida birinchi 
bor «zarur yordamchi obyektlar va inshootlar majmuasi» sifatida muomalaga 
kiritilgan bo‘lsa, 1940-yillarga kelib g‘arb davlatlarida infratuzilma «ishlab 
chiqarish 
sohalarining 
faoliyatiga 
zamriy 
shart-sharoitlar 
yaratuvchi 
subyektlaming yaxlit bir tarkibi» sifatida qo‘llanila boshlandi.
lnfratuzilma subyektlari har qanday iqtisodiy tizimning asosiy tarkibi 
hisoblanib, ko‘rsatayotgan turli yo'nalishdagi xizmatlari bilan barcha tarmoq va 
sohalaming iqtisodiy barqaror rivojlanishida asosiy poydevor hisoblanadi.
Infratuzilma subyektlari ishlab chiqarish, ijtimoiy va iqtisodiy 
jarayonlami to‘la qamrab olib, tashkiliy-iqtisodiy, ijtimoiy, huquqiy, axborot, 
ekologik, boshqamv va boshqa turdagi xizmatlar ko'rsatish faoliyatini o‘z 
ichiga oladi, eng asosiysi ishlab chiqarish jarayoniga bevosita ijobiy ta'sir 
ko‘rsatadi.
Prezidentimiz 
Islom 
Karimov 
«Infratuzilma 
majmuasi 
iqtisodiyotimizning butun tizimi tayanadigan poydevordir. Respublika butun 
iqtisodiy majmui ishining uyg‘unligi, uning samaradorligi, shuningdek, chet el 
sarmoyalarini jalb qilish va o‘zlashtirish imkoniyati butunlay infratuzilma 
tizimi rivojining holati va darajasiga bog‘liq» - deb ta'kidlagan edi.
Ma'lumki, infratuzilma subyektlari o‘zaro iqtisodiy munosabatlarda 
bajariladigan vazifalari, maqsadlari va faoliyat yo‘nalishlarida bir nechta 
tarkibiy unsurlarni birlashtirib, umumiy tizimda infratuzilma subyektlari
131
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

majmuasini hosil qiladi. Infratuzilma majmuasiga kiruvchi subyektlar (sohalar) 
tadbirkorlaming ishlab chiqarish-iqtisodiy munosabatlariga bevosita ijobiy 
ta’sir ko'rsatib, takror ishlab chiqarish jarayonini ta'minlashda ijobiy rol 
o'ynaydi.
Bozor munosabatlarining shakllanishi va rivojlanishi davrida 
infratuzilma subyektlari ishlab chiqarish, ijtimoiy, institutsional, ekologik va 
bozor subyektlari sifatida alohida faoliyat ko‘rsatsada, ular o‘zaro 
munosabatlarda bir-biriga bog'liq ravishda shakllanadi va rivojlanadi (7.1- 
chizma).