|
Mahsulot sifatini boshqarishda Yevropa usuli shunisi bilan boshqa usullardan farq qilganki, doimo mahsulot sifati nazorat ostida bo‘lgan. 1980 yillarga kelib Yevropa davlatlarida mahsulot sifatiga nazorat qattiq kuchaytirildi. Aynan shu yillarda ISO - 9000 standartlari yoppasiga tadbiq etila boshladi.Bunday tadbirlar Yevropa tavarlarini raqobatbardoshligini oshirib yubordi.
Shuni aloxida takidlash lozim bo‘ladiki, ayniqsa g‘arbiy Yevropa davlatlarining yagona iqtisdiy siyosat yuritishlari ularni xalqaro bozordagi mavqeini yuksaltirdi.
Yevropada tashkil qilingan yagona bozor siyosati tavar va xizmatlar xarakatini umumiy koordinatsiyasini keltirib chiqardi.
Yevropaning umumiy bozorini tashkil qilish masalalari 1993 yil 1 yanvardan yagona standart asosida tashkil qilinishi rejalashtirilgan edi. ISO - 9000 seriyasiga muvofiq ravishda Yevropaning EN - 29000 seriyalik standartlari tashkil etildi.
Mahsulot va xizmatlarni sertifikatsiyalashga ham katta e’tibor qaratildi.
Yevropaning EN - 45000 seriyasiga muvofiq olib borilgan barcha ishlar yuksak sifat darajasini kafolatlash bilan birga millionlab iste’molchilar xuquqlarini ximoyalashga qaratilgan edi.
Yevropa bozorlarini halqaro standartlarga mos ravishda ishlashini to‘la ta’minlash uchun mahsulot va xizmatlarni muntazam ravishda sertifikatsiyalash bilan birga, xodimlar malakasini oshirishga va texnika - texnologiya o‘z vaqtida akkreditatsiyadan o‘tkazilib bordi. Bulardan kelib chiqqan xolda ishlab chiqaruvchilar sifat uchun o‘z siyosatlarini qattiq yurita boshladilar va ulkan yutuqlarga erishdilar.
Sifat Yevropa davlatlari raqobatbardoshligini oshirish bilan birga quydagi uch faktorni ko‘ndalang qilib qo‘ydi:
Yagona iqtisodiy talab (direktivalik);
Yagona standartlar;
Yagona nazorat turlari (korxona mahsuloti xalqaro standartlar talabiga javob berishiga ishonch xosil qilish uchun).
1985 yilda standartlarni gormonizatsiyalash maqsadida xavfsizlik va ishonchlilik talabi taklif qilinadi. Yevropa uyushmasi tomonidan asosan ISO 9000 va EN - 29000 seriyalik standartlarga asoslangan xolda faoliyat yuritadilar. Yevropa uyushmasi talablariga mos ravishda xozirgi kunda 16 ta davlat ish yuritadi: Buyuk Britaniya, Shvesariya, FRG, Avstriya, Daniya, Shvesiya, Fransiya, Ispaniya, Portugaliya, Gresiya, Gollandiya, Finlyandiya, Norvegiya, Irlandiya va Italiya. Uyushmaning asosiy maqsadikam sarf xarajat evaziga yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarib, iste’molchilar talabini to‘la qondirishdir.
Uyushmaga a’zo bo‘lishni xoxlovchi barcha davlatlarga bir xilda talab qo‘yilgan. Shu munosabat bilan Yevropa uyushmasiga a’zo bo‘lishni xoxlovchilar eng avvalo zamonaviy texnika va texnologiyalarga e’tibor qaratmoqdalar. Bu yerda kadrlar tayyorlash masalasi ham unutilmaydi.
Texnologiya va kadrlar tayyorlash masalalarini muvaffaqqiyatli xal qilishda1988 yil G‘arbiy Yevropadagi 14 ta yirik davlat birlashib “Sifat menejmenti” fondini tashkil qildilar (YeFUK).
Sifatni boshqarish fondi bilan sifat bo‘yicha Yevropaning boshqa uyushmalari xamkorligida ish yuritishib sifatga oid turli mukofotlar ham belgilaganlar. Sifat bo‘yicha bellashuvni Yevropacha usuli o‘zining ayrim jixatlari bilan boshqalardan ajralib turadi, ular:
Barcha ishlarni qonun asosida olib borilishi;
Sifatni kafolatlovchi va baxolovchi xujjatlar;
Milliy standartlar talablari va sertifikatlashtirishning qonun va qoidalarini uyg‘unlashtirish;
Mahsulot sifatini boshqarish va sertifikatsiyalash bo‘yicha regional tashkilotlar faoliyatini qattiq nazorat qilish.
Yuqorida aytilganlarga qaramay, uzoq sharq mamlakatlari Yaponiya, Singapur, Gonkong, Tayvan, Janubiy Koreya kabi davlatlar 1950 yillarda juda qaloq bo‘lganlar, ular, Yevropa va AQSh dagi ishlab chiqarish darajasidan ancha past yurar edilar.
1.4.1. - chizma. Mahsulot sifat darajasini o‘sishi.
Chizmadan shuni ko‘ramizki 1970-1980 yillarda kelib urush oqibatida aziyat chekkan Yaponiya sifat soxasida barcha rivojlangan mamlakatlarni orqada qoldirib ketdi. 1980 yillarda Yaponiya ayrim mahsulotlar bo‘yicha jaxonda shunday yutuqlarga erishdiki, yalpi ishlab chiqarishni dunyo bo‘yicha 84%, videomagnitafon 84%, soatning barcha turlari 82%, kalkulyatorlar 77%, oshxona buyumlari 71%, telefon apparatlari 66%, motosikl 55%, rangli televizorlar 53 va boshqalar.
1991-1992 yillarga kelib Yaponiyada iqtisodiy krizis boshlandi va bu savdo xajmini pasayishi bilan sifat darajasini kamayishiga ham sabab bo‘ldi. Oqibatda Yaponiya, AQSh va Yevropa davlatlari ishlab chiqarish va sifat bo‘yicha bir-birlariga tenglasha boshladilar. Bunday o‘zgarishlarning asosiy sababi demokratik isloxatlar va integrallashuv jarayonlarining rivojlanishi bilan bog‘liqdir.
Aynan ana shunday integrallashuv natijasida butun dunyoda yagona sifat boshqaruvisiyosati vujudga keldi va uni “Vseobshego upravleniya kachestvom” (TQM), bu “Sifatni har tomonlama boshqaruvi” degan shiorni o‘rtaga tashlash bilan boshlangan yangi yo‘nalish edi. Aslida esa, mazmunan, mantiqan muloxaza yuritar ekanmiz ular bir-birovini inkor etmaydi, aksincha bir-birovini to‘ldiradi degan xulosa kelib chiqadi.
Sifat o‘zgarishlari miqdor o‘zgarishlariga o‘tishi iqtisodiy rivojlanishning negizi ekaniga yana bir bor amin bo‘lamiz.
Integrallashuv jarayoni dunyo hamjamiyatini yaqinlashtirishiga qaramay AQSh, Yevropa va Yaponiya mutaxassislari fikrini o‘rganish quydagi jadvalda ularning sifat xaqida o‘z nuqtaiy nazarlari bor ekanini ko‘rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
