Urganch davlat universiteti «pedagogika va psixologiya» kafedrasi

O‘rta maxsus kasb-hunar ta‘limi.

Umumiy o‘rta ta‘lim negizida o‘qish muddati uch yil bo‘lgan majburiy o‘rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi uzluksiz ta‘lim tizimidagi mustaqil turdir. Bu yo‘nalish o‘quvchilar tomonidan ixtiyoriy tanlanadi.

Akademik litsey davlat ta‘lim standartlariga muvofiq o‘rta maxsus ta‘lim beradi. O‘quvchilarning imkoniyatlari va qiziqishlarini xisobga olgan xoldav ularning jadal intelektual rivojlanishi chuqur soxlashtirilgan, tabaqalashtirilgan, kasbga yo‘naltirilgan ta‘lim olishini ta‘minlaydi.

Akademik litseylarda o‘quvchilar o‘zlari tanlab olgan ta‘lim yo‘nalishi bo‘yicha bilim saviyalarini oshirish xamda fanni o‘rganishga qaratilgan maxsus kasb-hunar ko‘nikmalarini o‘zlarida shakllantirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Bu ko‘nikmalarini o‘qishda muayyan oliy ta‘lim muassasalirad davom ettirish yoki mehnat faoliyatida ro‘yobga chiqarishlari mumkin.

Kasb-xunar kolleji tegishli davlat ta‘lim standartlari doirasida o‘rta maxsus, kasb-xunar ta‘limi beradi;

O‘rta maxsus, kasb-xunar ta‘limini tashkil etish va rivojlantirish uchun quyidagilar zarur:

- akademik litseylarda va kasb-xunar kollejlari faoliyat ko‘rsatishining normativ ba‘zalarini ishlab chiqish va joriy etish;

- o‘rta maxsus, kasb-xunar ta‘limi davlat standartlarini ishlab chiqish va joriy etish;

- o‘rta maxsus, kasb-xunar ta‘limi o‘quv muassasalari uchun ta‘lim va kasb-xunar dasturlari, o‘quv-uslubiy majmualar ishlab chiqish;

- kasb-xunar kollejlarida tayyorlanadigan mutaxassislarga nisbatan ixtisos va kasb-xunar kollejlarining moddiy texnika va axborot ba‘zasini yaratish;

Ta’limning eng muhim tarkibiy qismi umumiy ma’lumotdir. Umumiy ma’lumot-o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllanishi va shaxsning muhim sifatlari, ularni mehnat va ijtimoiy faoliyatga tayyorlash uchun zarur bo‘lgan fanlar asoslarini o‘rganish jarayoni va natijasidir. Umumiy ma’lumot asosan quyidagi yo‘llar bilan egallanadi o‘rta umumiy ta’lim maktablari, o‘rta maxsus o‘quv yurtlari, o‘z ustida ishlash yo‘llari bilan egallanadi. Umumiy ma’lumotni quyidagi darajalari mavjud, boshlang‘ich, o‘rta, o‘rta maxsus kasb-hunar.

Bilim – bu umumiy ma’lumotning asosiy elementidir.

Maktablarda o‘quvchilarning umumiy ma’lumot tayyorgarligi ilmiy texnika taraqqiyoti darajasiga mos, qat’iy ilmiy asosda amalga oshiriladi. Ta’lim jarayonida o‘quvchilar egallaydigan bilimlar, o‘quvchilar ongida ob’ektiv dunyotsh to‘g‘ri aks ettiradigan bilimlardir. Umumiy ma’lumot berishda predmet va hodisalar doimiy rivojlanish va harakatda, o‘zaro bog‘liq holda o‘rganiladi. O‘quvchilar bilimlarni egallash natijasida hodisalarning mohiyatini o‘rganadilar, fanning rivojlanish tarixi va ilmiy tadqiqot metodlari bilan tanishadilar, ular real dunyoni bilish mumkinligi fanning kuchliligiga ishonadilar. Ular fanni o‘rganish natijasida tabiat, jamiyat va inson tafakkuri taraqqiyotining ob’ektiv qonuniyatlari bilan tanishadilar.

Ko‘pgina rivojlangan mamlakatlarda yagona o‘quv rejasi va dasturi yo‘q. Ular har bir maktab okrugining imkoniyati, o‘ziga xos xususiyatiga qarab tuzib chiqiladi.

Umumiy ta’lim maktablarda o‘quvchilarga beriladigan umumiy ma’lumot davlat standartlari asosida keng va har tomonlama, o‘quv rejasidagi tabiiy matematik va gumanitar sikldagi fanlarni bir-biriga bog‘langan holda beriladi. Hamma o‘quv predmetlari qat’iy tizimda va logik izchillikda hayot bilan bog‘langan holda o‘rganiladi. Bu esa o‘quvchilarni kelgusi hayotlariga ta’sir ko‘rsatadi. Umumiy ma’lumot o‘quvchilarda kelgusi ijtimoiy va mehnat faoliyatiga tayyolanishiga hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadi. Umumiy ma’lumot o‘quvchilarda bilimga oid qiziqish, ko‘nikma va malakalar hosil bo‘lishiga yordam beradi, ularning ta’lim va ma’lumot olishining kelgusi bosqichlari uchun zamin tayyorlaydi.