Urganch davlat universiteti «pedagogika va psixologiya» kafedrasi

Boshlang‘ich ta’lim standarti.

Boshlang‘ich ta’lim uchun davlat ta’lim standartlari boshlang‘ich ta’lim mazmuni va sifatiga qo‘yilgan talablardan iborat. Boshlang‘ich sinflar uchun ilmiy material tanlanganda nazariy qoidalarni o‘rganishda bolalarda malaka va ko‘nikmalarni shakllantirish imkoniyatlariga asoslanish muhimdir. Agar o‘quvchida nazariy material asosida ko‘nikma va malakalar hosil qilinmasa, nazariy bog‘liqlik va qoidalar kichik yoshdagi o‘quvchining esidan tez chiqib ketishi, uning aqliy o‘sishiga kam ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Masalan, grammatikada gap bo‘laqlarini o‘rganish doim amaliy mashqlar bilan birga olib boriladi. Bu mashqlarda kichik yoshdagi o‘quvchi to‘g‘ri yozish ko‘nikmalarini hosil qiladi, nazariy qoidalar uning amaliy o‘quv faoliyatiga qo‘shilib ketadi.

Fandagi bilimlar tizimi tarixiy izchillikda joylashgan bo‘lishi, ya’ni fan tarixini umumlashtirilgan va qisqartirilgan holda takrorlashi yoki mantiqiy jihatdan butunlay boshqacha ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Masalan, fizikaga doir material tarixiy izchillikda bayon qilinishi yoki fizikaviy hodisa va jarayonlar hozirgi zamon atom molekulyar nazariyasi asosida izohlanishi mumkin. Materialni joylanishidagi izchillik va tizim har ikkala holda ham jiddiy o‘zgaradi. O‘quv predmeti bir necha fanning asosiy qoida va qonunlarini umumlashtirilgan va qisqartirilgan holda aks ettirishi mumkin. Masalan, biologiya o‘zida asosiy qoidalari aks etadigan fanlarga mos ravishda o‘quv predmetlariga botaniqa, zoologiya, anatomiya va fiziologiyaga bo‘linadi. Bu holda ayrim o‘quv predmeti, masalan, botaniqa bilimlarning Bolalarda muayyan malaka va ko‘nikmalar hosil qilishda asos bo‘ladigan mustaqil ilmiy bilimlar tizimidan iboratdir. Lekin bu predmet boshqa bir o‘quv predmeti-zoologiyani o‘rganish uchun bevosita asos bo‘ladi. Tarbiyadagi hodisalarning o‘zaro aloqasi shu zaylda to‘la va chuqur ochiladi.