Urganch davlat universiteti «ilmiy izlanish asoslari» fanidan

Kirishda tanlangan mavzuning nazariy va amaliy jihatlardan dolzarbligi asoslanadi, referat qilish maqsadi va vazifalari ifodalanadi.
Agar referat monografik bo’lsa (bir manba yoki muallif referat qilinayotgan bo’lsa), unda kirishda quyidagilar ko’rsatiladi:

• 
  muallif haqidagi qisqacha ma’lumotlar (ilmiy darajasi, uning ixtisosligi, boshqa ishlari);
  
• 
  manba mavzuining qisqacha bayoni;
  
• 
  ishning maqsadi;
  
• 
  ishning ruknlari;
  
• 
  muallifning ustuvor yo’nalishi va boshqalar.
  

Asosiy qismda barcha muhim qoidalar aks ettirilishi kerak.
Referat asosiy qismining matni to’plangan materialning tegishlicha taqsimlanishi bilan masalalarga va kichik masalalarga (bandlarga) bo’linishi zarur.
Har qanday masala, kichik masala (band)ning ajratilishi, umuman referatning tuzilmaga solinishi quyidagicha algoritm bo’yicha bajarilishi lozim:
vazifa


ishlab chiqilishi


xulosa.
Bayon qilish shakli – referentning tanlashi bo’yicha: konspektli, parchali, tahliliy bo’ladi.

• 
  Referat matnidagi keltiriladigan iboralar va so’z birikmalari
  

«Ishda …. Tizim ko’rib chiqiladi…»
(Muallifning F.I.Oi.) «……….» asarida … berilgan.
«Kirishda ko’rsatilishicha, ..»
«Muallifning hisoblashicha, …»
Muallif shunga asoslanadiki, ….
Shu bilan birga u … shunday deb hisoblaydi.
«1-bobda … masalasi yoritiladi»
«2-bobda … tadqiq qilinadi»
« … haqida gapirganda, muallif … deb ta’kidlaydi»
«Ishda, shuningdek … ga e’tibor qaratiladi»
«Shunday qilib, muallif… degan xulosaga keladi»
« 3-bobda… tadqiq qilinadi, … ko’rib chiqiladi»
«… zarurligi belgilanadi»
«Xulosada muallif: «…» deb yozadi.

Material quruq bayon qilib berilmasligi kerak. Tegishli xulosalarga, shu jumladan matn bilan chambarchas bog’lanadigan statistik materialga ega tahlil zarur.

Keng hajmdagi statistik ma’lumotlarni jadvallarga yig’ish maqsadga muvofiq. Statistik ma’lumotlar asosida u yoki boshqa ijtimoiy-iqtisodiy hodisalar va jarayonlarni ancha yaqqol tasavvur etish va rivojlanish dinamikasida aks ettirishga imkon beradigan diagrammalar, grafiklarni qurish mumkin.
Referatda keltiriladigan barcha jadvallar, diagrammalar, grafiklar, sxemalar sarlavhalanishi va raqamlanishi kerak. Statistik ma’lumotlar olingan manbalarning sarlavhalari ko’rsatilgani holda qayd qilinishi lozim.
Matnda beriladigan barcha raqamli materialning tegishli manbalari ko’rsatilishi kerak.
Shuningdek, boshqa mualliflar asarlaridan olingan matndan ko’chirmalar, fikrlar, qoidalar, xulosalar so’zma-so’z ko’chirib olinganida ham albatta satr ostida qaydlar berilishi zarur.
 Munozarali masalalar bo’yicha har xil nuqtai nazarlarning tahlili, qo’shiladigan yoki o’zining pozitsiyasining dalillanishi ham referatning afzalligi hisoblanadi.
Referatning xulosasi referent tanlangan mavzuni o’rganish natijasida qilgan aniq ifodalangan xulosalarni, shuningdek hal etilmay qolgan va keyinchalik ishlab chiqishni talab qiladigan masalalarni o’z ichiga oladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati qat’iy belgilangan tartibda tuziladi:

1. 
   O’zR qonunlari.
   
2. 
   O’zR Prezidenti farmonlari.
   
3. 
   O’zR Hukumati qarorlari.
   
4. 
   Me’yoriy hujjatlar, yo’riqnomalar.
   
5. 
   Kitoblar, davriy nashrlarda e’lon qilingan maqolalar.
   
6. 
   Internetdan olingan axborot manbalari.
   

Manbalarning bibliografik bayonida quyidagilar ko’rsatiladi: muallifning familiyasi va ismi-sharifi, kitob nomi, nashr qilingan joyi, nashriyot nomi va nashr yili. Agar maqola jurnalda (gazetada) bosilgan bo’lsa, unda jurnal (gazeta) nomi, chiqqan yili, jurnal (gazeta) sahifasi raqami.

Referat savodli tarzda yozilishi va toza ko’rinishda bo’lishi kerak. Umumiy qabul qilingan so’zlardan boshqa so’zlarning qisqartirilishiga, shuningdek xatolar, noaniqliklar, uslubiy nuqsonlarga yo’l qo’yilmaydi. Referat ilmiy rahbarga taqdim etiladigan vaqtga kelib hamma jihatdan maromiga etkazib ishlab chiqilgan bo’lishi lozim.

Ilmiy rahbarga taqdim etiladigan referat kompyuterda 12-shrift bilan, 1,5 interval orqali standart A 4 formatli qog’ozda, chap tomonidan 2,5 sm, o’ng tomonidan 1,5 sm, yuqorisi va pastidan kamida 2 sm lik hoshiyalar bilan terilishi kerak.

Matn sahifalari albatta raqamlanishi lozim. Ishning raqamlanishi uzluksiz bo’ladi va 3-sahifadan boshlanadi (birinchi va ikkinchi sahifalar - bu titul varag’i va ish rejasi bo’lib, ular raqamlanmaydi). Sahifa raqami yuqorida o’rtaga yoki o’ng tomonga qo’yiladi.
Referat hajmi 16-20 sahifadan oshmasligi kerak.
Referatning tuzilishi:

1. 
   titul varag’i;
   
2. 
   har bir masala, kichik masala (band) sahifalari ko’rsatilgan ish rejasi;
   
3. 
   kirish;
   
4. 
   materialning masalalar va kichik masalalar (bandlar)ga bo’lingan matnli bayoni, muallif foydalangan manbalarga zaruriy qaydlar ham ko’rsatiladi;
   
5. 
   xulosa;
   
6. 
   foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati;
   
7. 
   jadvallar, diagrammalar, grafiklar, rasmlar, sxemalardan iborat ilovalar.
   

Ilovalar ular mazmunini ko’rsatadigan sarlavhalarga muvofiq tarzda izchillik bilan tikib qo’yiladi.
Referat ilmiy rahbar tomonidan referatni baholash bo’yicha kafedra belgilagan ko’rsatkichlar va mezonlar asosida baholanadi.



MI
1. O’qituvchi bilan maslahatlashing va referat mavzuini tanlang.
2. Tanlangan mavzu bo’yicha bibliografiyani tuzing.
3. Tanlab olingan adabiyotlar bilan ishlang. Ular bo’yicha reja yoki konspekt shaklida yozuvlar tuzing – ishchi yozuvlarining o’zingizga eng ma’qul variantini tanlang.
4. Tanlangan materiallardan foydalanib, hamma talablarni hisobga olib referat yozing.