|
Birinchi
soha
ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish bilan bog‘liq. Bunda
81
m ahsulot tannarxi bilan bog‘liq b o ig a n xarajatlar (ishlab chiqarishni
yaxshi tashkil etish va ta ’minlash, yaxshi texnologiya va muhandis-
konstruktorlik ishlari, mahsulotni yaxshi taqsimlash tizimi va hokazolar)
yuqori saviyada amalga oshirilishi lozim.
Strategiyani ishlab chiqa-
rishning ikkinchi sohasi
mahsulot ishlab chiqarishda ixtisoslashtirish
bilan b o g iiq . Bu holatda firma yuqori ixtisoslashtirilgan ishlab chiqa
rishni amalga oshirishi kerak va o ‘zining mahsulotini ishlab chiqarish
sohasida marketing qilishi kerak. Bu toifadagi firmalar ilmiy tadqiqot va
tajriba- konstruktorlik ishlari uchun yuqori salohiyatga, ajoyib dizayner-
larga yuqori sifatli mahsulot bilan ta ’minlaydigan murakkab tizimga,
shular qatori rivojlangan marketing tizimiga ega b o iish i lozim.
Strategiyani aniqlashdagi uchinchi soha
firma bozorining m aium
segmentiga qayd qilinishi va tanlangan bozor segmentiga firma imkonini
y o ‘naltirish zarur. Bu holatda firma hamma bozorda ishlashga harakat
qilmay, m a iu m aniq segmentda ishlaydi. Bunda firma mahsulot ishlab
chiqarishda ixtisoslashtirish
siyosatini o ik azish orqali xarajatni
kamaytirishga intiladi.
Korxonani o ‘sish strategiyasi o ‘z ichiga korxonaning kelgusida
yana qanday tovarlarni sotishni o ‘zlashtirishi, qaysi mahsulotlar
bozoriga e ’tibomi kuchaytirishi, kuch sarflashini oladi.
Korxonani o ‘sish strategiyasini uch bosqichdagi tahlil asosida ishlab
chiqish mumkin. Birinchi bosqichda hozirgi faoliyat doirasidagi foyda-
lanishi mumkin b o ig a n imkoniyatlari aniqlanadi. Bunda o ‘sishni jadal-
lashtirish omili orqali erishiladi; tovar yoki bozoming mavjud holatida
imkoniyatlami topish va o ‘sishga intilish o ‘rin egallaydi. Imkoniyatlari
turlicha b o iish i mumkin. Jumladan, tovami bozorga chuqurroq singdi-
rish (xaridoming e ’tiborini ko‘proq qozonish maqsadida raqobatchiga
nisbatan tovam i arzonroq sotish, sotilgan tovarlar m a iu m songa
yetganida xaridorga mukofot berish bilan rag‘batlantirish, shu tovaming
yangi iste’molchilarini topish) y o ii bilan sotishni k o ‘paytirish mumkin.
Boshqa imkoniyati bozor chegarasini kengaytirish, y a’ni yangi
bozorlar topish va mavjud tovari bilan ularda savdo-sotiq yuritishdan
iboratdir. Navbatdagi imkoniyati tovam i takomillashtirish, y a ’ni mavjud
tovardan keskin farq qiladigan, sifati, iste’mol qiymati yuqori b o ig an
tovam ing yaratilishi bilan bogiiqdir.
Ikkinchi bosqichida korxona tarmoq doirasida boshqa korxonalar
bilan hamkorlikda (integratsiya) ishlashi mumkin. Bunda shu tarmoq
82
doirasida taqsimot tizimi qattiq nazorat qilinadi. Bunda raqobatchi
firmalar ustidan doimiy nazorat olib boriladi.
Korxonaning o ‘sish strategiyasining uchinchi bosqichida tarmoq
doirasida o ‘sish imkoniyatlari qolmagan b o ‘lsa, korxonaning mavjud
turiga yaqinroq yangi yo‘nalishini tanlash, o ‘zlashtirishdan iborat
jarayon amalga oshiriladi.
Strategik rejalashtirish korxona faoliyatining asosiy yo‘nalishlarini
belgilaydi, mahsulot ishlab chiqarish va sotish sohasidagi barcha
harakatlaming maqsadga muvofiq yo‘nalishini aks ettiradi. So‘ngra har
bir yo‘nalish b o ‘yicha batafsil rejalar tuziladi, chunki marketing
konsepsiyasini qo‘llaydigan korxonalar faoliyat natijalari k o ‘proq savdo
sohasi bilan belgilanadi, rejalar orasida tovar nusxasini yaratishdan
boshlab to pirovard sotishga qadar tovar harakati jarayonlarini
qamraydigan marketingni rejalashtirish alohida o ‘rinni egallaydi.
Asosiy ko‘rsatkich m a’lumotlar yig‘indisi, joriy marketingga oid
vaziyat bayoni, xatarlar va imkoniyatlar tafsili, vazifa va muammolar
tafsili, marketing strategiyasi, harakat dasturi, byudjet va nazorat.
Strategik rejalashtirishning asosiy xususiyati umum doimiy ravishda
operativ va strategik nazoratga tayanishidir. Bu esa strategiyaga tayinli
davr mobaynida turli o ‘zgarishlami kiritish va tashqi muhit sharoitlariga
moslashish imkonini beradi.
Strategik rejalashtirish jarayonida bevosita strategiyani ishlab chi
qish bosqichi quyidagi ketma-ketlikda amalga oshirilishi lozim. Dast-
labki harakat bosqichi bo ‘lib, firmaning istiqbolini tahlil qilish hisob
lanadi. Ushbu bosqichda: asosiy tashqi xavf-xatarlar, imkoniyatlar, «fav-
qulodda» holatlami vujudga kelish tendensiyalari va ulami bartaraf etish
imkoniyatlari hal etiladi.
Ikkinchi harakat bosqichida raqobatchilik kurashidagi mavqei tahlil
qilinadi. Ushbu bosqichning asosiy vositasi b o ‘lib firma faoliyatining
qaysi yo‘nalishida «raqobatchilik strategiyasini takomillashtirib, firma
ning yalpi ish faoliyatini yaxshilash mumkin?» degan savolga javob
topiladi.
Uchinchi, eng muhim harakat bosqichi - strategiyani tanlash hisob
lanadi. Bunda firmaning turli faoliyatlari bo'yicha istiqbolini qiyoslash,
tanlangan strategiyani amalga oshirishda turli faoliyat yo‘nalishlari
bo‘yicha resurslami taqsimlash asosiy o ‘rin egallaydi.
83
Lekin k o ‘pgina hollarda firmaning mavjud imkoniyatlari kelgusi
istiqbol uchun m a’qul boim aydi. Buning sabablari b o iib , firmaning
ichki faoliyati doirasida yalpi strategiyani ishlab bo ‘lmaslik, uzoq va
qisqa istiqbolda ularning mos kelmasligi yoki boshqaruvchilarinmg
rejalashtirish ishlarida tashqi muhit o ‘zgarishlariga moslashuvchanlik
sharoitlarini ishlab chiqish zarurati hisoblanadi.
Keyingi harakat bosqichi - diversifikatsiya y o ilarin i tahlil qilish
jarayoni sanaladi. Ushbu bosqichning asosiy maqsadi b o iib , amaldagi
faoliyatining k o iam i, tanlovdagi kamchiliklami va kelgusida firma
uchun samarali b o ig a n yo‘nalishlami aniqlash hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
