Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

13.4. E -M a r k e tin g
E-marketing (elektron marketing) internet marketing, veb-marke- 
ting, raqamli marketing yoki onlayn marketing kabi tanilgan. E-marke­
ting - intemetdan foydalanib mahsulot yoki xizmatni sotish jarayoni. E- 
marketing nafaqat intemetda marketingni o ‘z ichiga oladi, balki elektron 
pochta va simsiz ommaviy axborot vositalari orqali amalga oshiriladigan 
marketingni ham o ‘z ichiga oladi. Bunda biznesni o ‘z mijozlariga ulash 
uchun bir qator texnologiyalardan foydalaniladi.74
Internet jahon axborot hamjamiyatining shakllanishi va rivojlanishi- 
ga juda kuchli ta ’sir ko‘rsatdi va davom etmoqda. Ijtimoiy hodisa sifa­
tida internet matn, grafika, audio va video m aium otlarini almashish va 
chegara va chegaralar orqali onlayn xizmatlarga kirishni ta ’minlovchi 
global aloqa vositasidir. Bu tadqiqot, savdo va biznesni rivojlantirish, 
auditoriyaga ta ’sir qilish uchun samarali vositadir. Intemetning texnolo­
gik imkoniyatlari jahon axborot hamjamiyatining jadal rivojlanishini
75 
P ulizzi, J o e ; Barrett, N ew t (February 2010).
""G et C ontent G et C ustom ers"-T urn P rospects 
into Buyers w ith C ontent M arketing". 
N S S M anagem ent Review. 2 (2): 9 8 -1 0 0 .
R etrieved 29 
O ctober 2018.
4https://w w w .m baskool.com ;business-concepts/m arketini:-and-stratei:v-term s/1679-e- 
m arket ing. ht ml
277

---

belgilaydi. Uning rivojlanishi bilan biznesni boshqarish va marketingga 
uning tarkibiy qismlaridan biri sifatida yondashuvlar o‘zgarib bormoqda. 
Marketing vositasi sifatida intemetning b a ’zi asosiy xususiyatlariga 
to ‘xtalamiz. A w alo, shuni ta ’kidlash kerakki, Internet faqat marketing 
vositalaridan biri, y a’ni, korxonaning umumiy marketing miksdagi yana 
bir marketing kanali. Tinglovchilar soni jihatidan, intemetni allaqachon 
k o ‘plab ommaviy axborot vositalari bilan taqqoslash mumkin, shuning 
uchun marketing strategiyasini shakllantirishda, baholashning mantiqiy 
m a’nosi bor. Internet foydalanuvchilari m oijallangan maqsadli audito­
riya tarkibiga kiradimi? Unga internet orqali erishish qanchalik oson? 
Intemetdagi marketing to ‘g ‘risidagi nashrlaming aksariyati intemetdagi 
reklama bilan cheklanib qoldi. Bu an’anaviy marketingdan ikkita farqli 
afzalliklarga ega. E-marketing mijozlarga qulaylik va raqobatbardosh 
narxlami taqdim etadi va bu korxonalarga operatsion xarajatlami 
kamaytirishga imkon beradi. Korxonalar e-marketing va onlayn 
xaridlami taklif qilishlari sababli, mijozlar o ‘zlarining kompyuterlari 
yoki uyali telefonlaridan bozor haqida m aiu m o t olishlari, uydan 
chiqmasdan kuniga 24 soat va haftasiga yetti kun tovarlar sotib olishlari 
yoki xizmatlar topishlari mumkin. Ular Intemetdagi yoki elektron 
pochta orqali reklamalami o ‘qish, elektron kuponlar, tovarlaming 
chizmalarini ko'rish, narxlami taqqoslash va sichqonchani bir necha 
m arta bosish bilan xaridlami amalga oshirish, odatiy g is h t va ohakdan 
iborat do‘kon bilan solishtiradigan b o isa k , mijozlar o ‘z-o‘zidan xarid 
qilish uchun vaqt va pulni tejashga imkoniyatiga ega boiishad i. Shu 
bilan birga, e-biznes tarqatish kanallari va jism oniy d o ‘kon maydonidagi 
xarajatlami kamaytiradi va shu bilan bu tejashning afzalligi mijozlarga 
ham o ‘tadi. E-marketingdan yanada samarali foydalanish uchun elektron 
biznes menejerlari onlayn xaridorlarning xatti-harakatlari, elektron 
marketing usullari, an’anaviy marketingdan kelib chiqadigan zararlar, 
kamchiliklar va elektron marketingning muammolarini bilishlari kerak. 
Ushbu jihatlam ing har biri alohida muhokama qilinadi.
Darhaqiqat, internet reklama intemetning farqlarini juda aniq ta ’kid- 
laydi, uning yangi shakllari. reklama iste’molchiga qaratilgan. So‘nggi 
tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, marketingda internet texnologiyalaridan 
foydalanish iqtisodiy resusrlami tejashi va foyda keltirishi mumkin. 
Elektron tijoratning paydo b o iish i va tez o ‘sishi o ‘zaro ta ’sir marke- 
tingining zamonaviy konsepsiyasida - internet marketingida yangi
278

---

yo'nalish paydo b o ‘lishiga asos bo ‘ldi. Internet marketing atamasi inter- 
netning gipermedia muhitida marketingni tashkil etish nazariyasi va me- 
todologiyasini anglatadi. Internet o ‘ziga xos xususiyatlarga ega b o ‘lib, 
ular an ’anaviy marketing vositalaridan farq qiladi. Internet muhitining 
asosiy xususiyatlaridan biri bu gipermedia tabiati b o ‘lib, u axborotni 
taqdim etish va o'zlashtirishning yuqori samaradorligi bilan ajralib tura- 
di, bu esa korxonalar va iste’molchilar o ‘rtasidagi munosabatlami mus- 
tahkamlashda marketing imkoniyatlarini sezilarli darajada oshiradi. 
Intemetning roli nafaqat aloqa funksiyalari bilan cheklanib qolmay, 
balki unga global elektron bozoming o ‘ziga xos xususiyatlarini berib, 
bitimlar tuzish, xaridlam i amalga oshirish va to io v la m i amalga oshirish 
imkoniyatlarini ham o ‘z ichiga oladi. Intemetning vujudga kelishi va 
rivojlanishi, axborot texnologiyalari, tizimlari va ular bilan ishlash stan- 
dartlarining takomillashtirilishi zamonaviy biznesning yangi yo‘nalishi - 
elektron biznesning paydo bo ‘lishiga olib keldi. Elektron biznesning 
k o ‘plab ta ’riflari mavjud. Shunday qilib, Gartner guruhining ta ’riflga 
ko‘ra, elektron biznes, tashkilotning mahsulot va xizmatlarini doimiy 
optimallashtirish, shuningdek raqamli texnologiyalar va intemetdan aso­
siy aloqa vositasi sifatida internet orqali foydalanish orqali sanoat aloqa- 
larini optimallashtirish sifatida belgilanadi.