Urganch davlat universiteti fizika-matematika fakulteti matematika yo’nalishi 195- matematika guruh talabasi sabirov shahzodning ehtimollar nazariyasi va matematik statistika fanidan kurs ishi

3-misol. Pochta bo‘limida 6 xildagi otkritka bor. Sotilgan 4 ta otkritkadan: a) 4 tasi bir xilda; b) 4 tasi turli xilda bo‘lishi ehtimolliklarini toping.
6 xil otkritkadan 4 tasini usul bilan tanlash mumkin. a) A={4 ta bir xildagi otkritka sotilgan} hodisasi bo‘lsin. A hodisaning elementar hodisalari soni otkritkalar xillari soniga teng, ya’ni N(A)=6. Klassik ta’rifga ko‘ra bo‘ladi. b) B={4 ta har xil otkritka sotilgan} hodisasi bo‘lsin, u holda ga teng va
Klassik ehtimollik quyidagi xossalarga ega:
;
;
;
Agar bo‘lsa, u holda ;
uchun
Isboti. 1) bo‘lgani uchun klassik ta’rifga ko‘ra .
2) Klassik ta’rifga ko‘ra .
3) Ihtiyoriy hodisa uchun ekanligidan bo‘ladi.
4) Agar bo‘lsa, u holda va .
5) va hodisalarni birgalikda bo‘lmagan ikki hodisalar yig‘ndisi shaklida yozib olamiz:
, u holda 4-xossaga ko‘ra va . Bu ikki tenglikdan kelib chiqadi. ■
E htimolning klassik ta’rifiga ko‘ra - elementar hodisalar fazosi chekli bo‘lgandagina hisoblashimiz mumkin. Agar cheksiz teng imkoniyatli elementar hodisalardan tashkil topgan bo‘lsa, geometrik ehtimollikdan foydalanamiz.
O‘lchovli biror soha berilgan bo‘lib, u D sohani o‘z ichiga olsin. sohaga tavakkaliga tashlangan X nuqtani D sohaga tushishi ehtimolligini hisoblash masalasini ko‘ramiz. Bu yerda X nuqtaning sohaga tushishi muqarrar va D sohaga tushishi tasodifiy hodisa bo‘ladi. -X nuqtaning D sohaga tushishi hodisasi bo‘lsin.
hodisaning geometrik ehtimolligi deb, D soha o‘lchovini soha o‘lchoviga nisbatiga aytiladi, ya’ni

,
bu yerda mes orqali uzunlik, yuza, hajm belgilangan.
4-misol. l uzunlikdagi sterjen tavakkaliga tanlangan ikki nuqtada bo‘laklarga bo‘lindi. Hosil bo‘lgan bo‘laklardan uchburchak yasash mumkin bo‘lishi ehtimolligini toping.
B irinchi bo‘lak uzunligini x, ikkinchi bo‘lak uzunligini y bilan belgilasak, uchinchi bo‘lak uzunligi l-x-y bo‘ladi. Bu yerda , ya’ni sterjenning bo‘laklari uzunliklarining barcha bo‘lishi mumkin bo‘lgan kombinatsiyasidir. Bu bo‘laklardan uchburchak yasash mumkin bo‘lishi uchun quyidagi shartlar bajarilishi kerak: .
Bulardan ekanligi kelib chiqadi.
Bu tengsizliklar 7-rasmdagi bo‘yalgan sohani bildiradi. Ehtimollikning geometrik ta’rifiga ko‘ra:
.