Urganch davlat universiteti Filologiya fakulteti 198-guruh talabasi Qo`ziboyeva Gulnozaning O`zbek adabiy tanqidchiligi tarixi fanidan mustaqil ta` lim mashg`uloti

Cho‘lpon boshqa masalalarda ham, jumladan madaniyat borasida ham xalqqa o‘rinsiz ta’nalar qiluvchi, asossiz ravishda uning “nodon”ligi yoki “madaniyatsizligi”ni pesh qiluvchi odamlarni ham tanqid qiladi. Bunda ham Cho‘lpon uchun arzimaydigan gap yo‘q, u yo‘l-yo‘lakay aytilgan gap-so‘zlarga javob berishni ham burchi deb biladi. 20-yillarda ham ba’zi spektakllarga tomoshabin kam qatnagan ko‘rinadi. Shu sababdan bo‘lsa kerak, “xalq teatrga yurmaydi” degan gap tarqalib, aybni madaniy saviyaning pastligiga qo‘ymoqchi bo‘ladilar. Cho‘lpon bunga keskin javob beradi: “Xalq teatga yurmaydi” degan gap to‘g‘ri emas. Xalq yuradir. Lekin teatr-tomosha ismida bo‘laturg‘on qo‘g‘irchoq o‘yinlariga, o‘z ruhiga yot bo‘lgan, unga anglashilmayturgangan tarjimalik “g‘arbiy” asarlarga yurmasa haqi bordir. Yo‘q esa, o‘zini qiziqtiradigan zaminlarda yozilgan va yaxshi o‘ynalaturg‘on tomoshalarga xalq yuradir”.

Cho‘lpon bitta yaxshi she’rini yaratish uchun o‘sha sharoitda hukmron mafkuraga jinday yonberib, ikki-uchta “”g‘oyaviy she’rlar bitgan ko‘rinadi. Uning adabiy-tanqidiy maqolalari ham shunaqa. Faqat ba’zi maqolalaridagina, yuqorida ko‘rganimizdek u hukmron mafkuraning ba’zi bir “qo‘shiqlari”ni kuylagan bo‘lsa ehtimol. Buning uchun Cho‘lponni qoralash, uning merosini ayrim qismidan voz kechish mumkin emas… Cho‘lponning adabiy-tanqidiy merosi endigina o‘rganila boshlandi. Hozircha shu narsa ayon bo‘ldiki,bu merosning juda zo‘r fazilatlari ham, o‘ziga yarasha qusurlari ham bor. Ularda Cho‘lpon bosib o‘tgan murakkab yo‘l muhrlanib qolgan. Bu meros o‘zining jamiki fazilatlari va qusurlari bilan adabiy tafakkurimiz tarixining qimmatli sahifasini tashkil qiladi

Cho‘lpon bitta yaxshi she’rini yaratish uchun o‘sha sharoitda hukmron mafkuraga jinday yonberib, ikki-uchta “”g‘oyaviy she’rlar bitgan ko‘rinadi. Uning adabiy-tanqidiy maqolalari ham shunaqa. Faqat ba’zi maqolalaridagina, yuqorida ko‘rganimizdek u hukmron mafkuraning ba’zi bir “qo‘shiqlari”ni kuylagan bo‘lsa ehtimol. Buning uchun Cho‘lponni qoralash, uning merosini ayrim qismidan voz kechish mumkin emas… Cho‘lponning adabiy-tanqidiy merosi endigina o‘rganila boshlandi. Hozircha shu narsa ayon bo‘ldiki,bu merosning juda zo‘r fazilatlari ham, o‘ziga yarasha qusurlari ham bor. Ularda Cho‘lpon bosib o‘tgan murakkab yo‘l muhrlanib qolgan. Bu meros o‘zining jamiki fazilatlari va qusurlari bilan adabiy tafakkurimiz tarixining qimmatli sahifasini tashkil qiladi