Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»

Antibiotiklar sintezlovchi produtsent mikroorganizmlar 

---

Antibiotik moddalarni sanoat sharoitida ishlab chiqarish asosan biologik 
sintez asosida amalga oshiriladi yoki biosintez jarayonida olingan fiziologik faol 
birikma molekulasini kimyoviy modifikatsiya qilish yili bilan olinadi. Faqat sanoqli 
antibiotiklargina kimyoviy sintez yili bilan olinadi (masalan: xloramfenikol). 
Sanoatda ishlab chiqarilayotgan antibiotiklarning asosiy produtsentlari bakteriyalar, 
aktinomitsetlar va mitseliali zamburug‘lardir. 
Bakteriyalar sintez qiladigan antibiotiklar 
Bakteriyalar ishlab chiqaradigan antibiotiklar 600 ga yaqin nom bilan 
aytiladi. Lekin, nisbatan uncha kip bilmagan miqdordagi antibiotiklar sanoat asosida 
chiqariladi. Bular orasida 
Bacillus brevis var. G.V
., xosil qiladigan gramisidin S ni, 
Bac.polymyxa 
va 
Bac.circulans 
lar ishlab chiqaradigan polimiksinlar, 
Bacillus 
licheniformis 
sintezlaydigan basitrasinlar, 
Streptococcus lactis 
kulüturasi xosil 
qiladigan nizinlarni aytish mumkin. 
Bakteriyalar sintez qiladigan antibiotiklarning o‘ziga xoslik tomoni ular 
o‘zining kimyoviy tuzilishi jixatidan polipeptidlarga (uzunchoq yoki xalqasimon) va 
kichik molekulali oqsillarga kiradi. Bitta produsent taraqqiyoti jarayonida bir qancha 
kimyoviy to‘zilishi jixatidan bir biriga yaqin antibiotiklar sintez qiladi, masalan: 
♦ Gramisidinlarni besh shakldagisi ma’lum (A, V, SD, S(S), D), bular 
aminokislotalar tarkibi bilan farqlanadi; 
♦ Polimiksinlarni (22 shakli bor, shular qatorida A1, A2, V1, B2, S, D1, D2, E1 
(kolistin A), E2 (kolistin V), M, R1, R2). Polimiksinlar tarkibiga aminokislotalar 
bilan bir qatorda diaminyog‘ va metiloktan kislotalar (metilgeptan) kiradi. 
♦ Basirosinlar o‘nta aloxida antibiotiklarni birlashtiradi (A, A1, V, S, D, E, F1, F2, 
F3, va G). Sut achitqisi streptokokklar xosil qiladigan nizin ettita asosiy oqsil 
tarkibiga kiradi. Lekin faqat nizin biologik faollikga ega. Nizin streptokokklar sintez 
qiladigan xamma oqsilning 20% ga yaqinini tashkil qiladi.