Urganch davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi



Download 13,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/99
Sana31.12.2021
Hajmi13,56 Mb.
#262961
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   99
Bog'liq
akademik litsey kasb hunar kollejlarda informatika fanidan olimpiada masalalarini ishlash boyicha korsatmalar

 

1.3.6 Dasturni tekshirish 

Umuman dasturni tekshirish yoki testlash xatolar bor yo‘qligini aniqlsh maqsadida uning 

bajarilishini, dasturni juda ko‘p ishlatishga majburlash kerak, ya’ni unga destruktiv munosabatda 

bo‘lish kerak.  Dastur muallifga buni  qilish  qiyin,  shuning  uchun testlash  loyihalash  va  kodlash 

bu  umuman  shug‘illanmaydigan  mutaxasislar  o‘tkazadilar.  Bizning  sharoitlarda  dasturni 

tekshirish  sozlashning  bir  qismi  hisoblanadi,  shuning  uchun  ish  dastur  muallifining  o‘zining 

o‘tkazishiga to‘g‘ri keladi. Bundan maqsad nafaqat xatolar mavjudligini aniqlash shu bilan birga 

uni  qidirishni  yengillashtirish  hisoblanadi.  Shu  bilan  birga  ba’zan  musobaqa  qatnashchilari 

kiruvchi ma’lumotlarga muvafaqiyatli ishlaydigan dasturni sozlaydilar. 

Shunday qilib bir nechta umumiy mulohazalar: 

  Testni rejalashtirib dasturda xatolar mavjud deb taxmin qiling; 

  Testlar  to‘plamini  yarata  turib  har  bir  test  uchun  oldindan  olinishi  mumkin  bo‘lgan 

natijani aniqlang; 

  Dasturni nima uchun mo‘ljallaganini aniqlashtirish hamda uning nima qilishi kerak bo‘lsa 

shuni qilayotganini aniqlang; 

  Agar testlar to‘plami katta bo‘lsa, u holda oddiy xatolarni chiqara oladigan yanada oddiy 

testlarda dasturni tekshiring; 

  Xatolar to‘planish xossasiga ega. Mana shundan dasturning biror joyida xatolar qanchalik 

ko‘p  topilsa,  ular  ana  shu  yerda  yana  mavjud  degan  paradaksod  xulosaga  olib  keladi. 

Shuning uchun dasturning ushbu qismini o‘ta katta diqqat bilan tekshirish kerak; 

  Test faqat bir marta ishlatiladi deb talqin qilmang; 

  Testlash  natijalarini  olib,  ularni  diqqat bilan  o‘qing.  Olingan  va  kutilayotgan  chiquvchi 

ma’lumotlarning har bir mos kelmasligi dasturni sozlash uchun axborot beradi. 

Testlar  to‘plamini  yaratishning  ikki  yo‘li  mavjud:  ularning  bittasi  dastur  spitsifikatsiyasidan, 

ikkinchisi uning mantig‘idan foydalaniladi. Musobaqalardagi turlar tabiiy ravishda ichki tuzilishi 

noma’lum  bo‘lgan  qora  quti  singari  sinab  ko‘rib,  birinchi  usuldan  foydalanadi.  Bu  usul 

ma’lumotlar  bilan  boshqariluvchi  testlash  deyiladi.  So‘nggi  variant  mavjud  –testlar  sifatida 

barcha  mumkin  bo‘lgan  ma’lumotlar  imtihonlari  hisoblanuvchi  to‘la  to‘kis  kiruvchi  testlash 

mavjud. Bu variantni deyarli amalga oshirib bo‘lmaydi, shuning uchun chegaralangan biroq shu 

vaqtning  o‘zida  kiruvchi  ma’lumotlarning  e’tiborli  to‘plamlarini  izlash  kerak.  Ma’lumotlarning 

boshqaruvchi testlashning real usullari kiruvchi ma’lumotlarning ko‘pchiligini sinflarga shunday 

ajratiladiki,  bunda  qandaydir  sinfning  barcha  nusxalarini  aniq  ma’noda  bir  xil  natijalarga  olib 

keladi.  Masalan: 

  kvadrat  tenglamaning  ildizlarini  hisoblashda  uning 

haqiqiy  kayeffisiyentlari  bo‘yicha  uning  barcha  uchta(a,b,c)  coni  ular  uchun 

 

bo‘lsa  bitta  va  bitta  javob  berishi  kerak  (ildizlar  yo‘q).  Shuning  uchun  dasturning  shunday 



uchliklardan  bittasida  tekshirish  yetarli.  Shunday  qilib  o‘zining  ekvivalentlik  sinflarini  taqdim 

etuvchi testlar to‘plami ishlatiladi. Shunday qilib xatolarni aniqlash nuqtayi nazaridan maksimal 




foyda beruvchi testlarni tanlash uchun zarur hisoblanadi. Musobaqalarning sharoitlarida mumkin 

bo‘lgan  kiruvchi  va  chiquvchi  ma’lumotlarni  qiymatlarini  chegaralarini  hisobga  olib 

spesifikatsiyasi  ifodalangan  har  bir  imkoniyat  uchun  testlarni  tayyorlaydilar.  Agarda  masala 

shartiga  ko‘ra  kiruvchi  ma’lumotlarning  alohida  odatiy  qiymatlari  mavjud  bo‘lsa,  ular  ham 

tekshiriladi.  Agar  kiruvchi  ma’lumotlarning  to‘g‘riligi  kafolatlanmagan  bo‘lsa,  mumkin 

bo‘lmagan  qiymatlariga  testlar  qo‘shiladi.  Real  dasturlar  yarata  turib  dastur  mantig‘i  bilan 

boshqariladigan  testlashni  ham  ishlatadilar.  Dastur oq  (shaffof)  quti  singari  qaraladi.  Bu  yerda 

dastur  mantig‘i  tahlil  qilinadi,  spesifikatsiya  e’tiborga  olinmaydi.  Bu  yo‘l  dastur  to‘xtab 

qoladigan  hisoblash  yo‘llarini  aniqlashtirish  uchun  mo‘ljallangan.  Haqiqatda  esa  testlar 

to‘plamini  qoniqtiradigan  turli  xil  sharoitlarda  ishlatadilar.  Masalan:  har  bir  operator 

bajarilyaptimi,  tarmoqlanish  operatorlarida  har  bir  tarmoq  mos  keladimi,  har  bir  sikl  tanasi 

minimal, maxsimum va qandaydir marta bajariladi. Test to‘plamini shakllantirib odatda, avvalo, 

qora  quti  yaqinlashuvini  ishlatadilar,  keyin  esa  dasturni  o‘rganib  dastur  mantig‘i  bilan 

bog‘langan test qo‘shiladi. 




Download 13,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish