Urganch – 2020 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti pedagogika fakulteti

Kaykovusning “Qobusnoma” asari va juvonmardlik tarbiyasi.


Reja:
Reja:
1. «Qobusnoma» asarining yaratilishi va tuzilishi.
2. Asarda ilgari surilgan ta’lim-tarbiya va axloq masalalari.
3. «Qobusnoma» asarida barkamol inson tarbiyasida qo’llaniladigan metod va usullarning ifodalanishi.
4. «Qobusnoma» asarining pandnoma sifatida yoshlarni hayotga amaliy faoliyatga tayyorlashdagi ahamiyati.
«Qobusnoma» XI asrda yaratildi. By davrda feodal jamiyati ancha rivojlangan bo’lib, ilm-fan, san’at va adabiyot taraqqiy etgan edi. Abu Abdullox Rudakiy, Abul Qosim Firdavsiy, Tusiy, Nosir Xisrov, Umar Xayyom kabi mashhur alloma — shoirlar shu asrning mazmun-mohiyatidan bahramand bo’lib, ilhom olganliklari manbalardan ma’lumdir.
G’arb va Sharq olimlari, pedagoglari diqqatini o’ziga jalb etgan «Qobusnoma» asarining muallifi Unsurul — Maoliy Kaykovus Kaspiy dengizining janubiy qirg’og’ida yashovchi Gilon qabila- sidandir. U 412 hijriy (1021 —1022 milodiy) yilda feodal oilasida tug’ilgan.
Mazkur asar turli pedagog — olimlar diqqatini jalb etib, qator tillarga tarjima qilingan. Masalan, asar 1432 va 1705-yillarda usmonli turk tiliga, 1786 — 1787-yillarda Muhammad Siddiq Rashidiy taxallusi bilan uyg’ur tiliga, taxminan 1860-yilda Ogahiy tomonidan o’zbek tiliga, 1880— 1881 -yillarda Qayum Nosiriy tomonidan tatar tiliga tarjima qilindi.
Bundan tashqari u 1886-yilda rus va fransuz tillariga, 1811- yilda nemis tiliga ham taijima qilingan. Bugungi kunda ham ko’pgina jahon tillariga tarjima qilinib, sevib o’qilmoqda.
«Qobusnoma» asari shoh Qobus ibn Vushmagar Kaykovus o’g’li Gilonshohga tarbiya beruvchi bir nasihatnoma yoki vasiyatnoma yozib qoldirish istagi tufayli yaratiladi. U o’z asari «Qobusnoma»da o’g’li Gilonshohga murojaat qilib deydi: «Ey farzand, umidim shuki, sen bu pandnomalarni qabul qilgaysan. Bu bilan men otalik vazifasini bajo keltirgan bo’lurman. Bilgilki, xalqning rasmi, odati shundayki, har kim yugurib-yelib, qidirib-axtaxib dunyodan biror narsa hosil qiladi va bu topgan narsalarini o’zing - yaxshi ko’rgan kishisiga qoldirib ketadilar.
Men dunyoda mana shu so’zlarni hosil qildim, sen men uchun eng qimmatbahosan. Menga safar vaqti yaqinlashdi, dunyodan nima hosil qilgan bo’lsam, sening oldingga qo’ydim, toki o’zingga bino qo’ymagaysan va o’zingga nomunosib ishlarni qilmagaysan».

Anglab oling!