Ural Tansiqbaev “Qizil gu’z”

Ural Tansiqbaev

“Qizil gu’z”

Men Sovetskiy atindag’I Qaraqalpaq ma’mleketlik muzeyine barip ol jerdegi kartinalardi ha’m sonin’ menen birge ol jerdegi ha’r qiyli ekspanatlardi tamashaladi.Menin’ ol jerde itibarimidi tartqan kartina bul Ural Tansiqbaevtin’ “Qizil gu’z” atli kartinasi boldi.Ol jerde tabiyat ko’rinisi menen birge ja’ne qandaydur bir ma’nis jasirilg’an edi.Ha’m men keyin ala bul xudojniktin’ o’mir joli menen qizig’ip qaldim.

Ural tansiqbaev Oz’bekistannin’ belgili ko’zge ko’ringen taniqli xudojniklerinin’ biri esaplanadi.Onin’ o’mir joli haqqinda mag’lumat beretug’in bolsam ol da’slebinde Tashkenttegi sa’nat muzeyine qarasli Razanov atindag’I su’wretishilik mektebinde oqig’an son’ oni pitkergennen keyin Penzinskiy atindag’I xudojnikler pedagogikaliq texnikuminda oqiwin dawam ettiredi.

Ol O’zbekistandag’I ko’plegen tarawlar qatnasiwshisi ha’m sawrinlar iyesi bolip tabiladi.Onin’ do’retiwshiligi muzey menen tikkeley baylanisli bolip esaplanadi.Muzeyde onin’ 1920-jildin’ aqiri 1930-jillardin’ basindag’I miynetleri ja’mlengen bolip,olar onin’ yag’niy sol da’wirdegi en’ belgili,en’ jaqsi,en’ ko’zge ko’ringen kartinalari bolip esaplanadi.

Bul kartinalarda ko’birek ta’biyat ko’rinisleri sheberlik penen su’wretlengen.Onin’ daslepki miynetlerinde jarqin ren’’ler ko’zge taslang’an.Ol o’zinin’ ha’r bir kartinasinda realliqti su’wretlewge u’lken itibar bergen desek qa’telespeymiz.Du’nyag’a real forma beriw onin’ ma’nisin izlew siyaqli basil ideyalardi tu’sinsek boladi onin’ su’wretlerinde.Onin’ kartinalari jarqin ren’lerge toying’an dekarativniy bolip esaplanadi.

Bul kartinada insan,ta’biyat ha’m haywanlardin’ baylanisi ko’rsetilgendey edi.Gu’z ma’wsimindegi ta’biyat ko’rinisi aship berilgen.Terekler altinday sari tu’ske engen,Ha’mme jer sap-sari qilip su’wretlengen edi.Ol jerde dem alip ta’biyat hawasinan dem alip otirg’an insan ha’m ja’ne qandaydub bir haywan su’wretlengen edi.

Ural Tansiqbaevtin’ do’retiwshiligin baqlap qarag’animda onda oqip qalg’an bir jerde ol ta’biyat ko’rinisin su’wretlewge ha’reket etedi ha’m sonday aq kartinalarinin’ ko’pshiligi ta’biyat ko’rinisin sa’wlelendirgen dep aytilg’an edi.

Men bul kartinada sol so’zdin’ duris ekenligin bilip aldim.Ondag’I ta’biyat ko’rinisi sheberlik penen su’wretlengen edi.

Xudojniktin’ sizg’an kartinalarindag’I o’zgeshelik bul men oylayman kartinadag’I sa’wlelengen su’wretler bizin’ turmisimizdan aling’anlig’i yag’niy realliqti su’wretlegenligi bolsa kerek. Onin’ sizg’an kartinalarinan ta’sirlengenim sonshelli hesh qiyallanbay oni so’z benen jetkeriwge asiqtim. Insan o’mrinde nege ko’rkem shig’armalardan sonin’ ishinen shirayli kartinalardan o’zine kerekli oylaniwlar, pikirler, waqiyalar sa’wlelenwin aladi desem, ondag’i ren’lerdin’ uyg’inlasip bariwi waqiyani sa’wlelendiriwge qaratilg’an kartinalar o’zine tartpay qoymas eken.Bul xudojnik o’miri dawaminda miynet etip o’lmes miyras qaldirip ketkenliginin’ gu’wasi boldim.

Men oylayman bul kartinada iskustvonin’ komunikativlik, gedonislik funktsiyalarina toliq sa’ykes keledi. Ondag’I boyawlardin’ bir-birine uyg’inlasiwi ha’m ha’r ta’repleme tuwra keleiwi ja’nede kartinada iskustvoliq sheberlikten tuwra qollaniwida onin’ bahalig’in , a’himiyetliligin asirip turipti dep oylayman. Xudojniktin’ bir o’zine ta’n ta’repi xudojnik so’zler menen jetkere almag’an sezimlerin, keshirmeler sheberlik penen aq qag’az betine tu’sirip bir a’jayip ko’rkem o’ner do’retpesin yag’niy kartinasin jarata aladi. Sonliqtan men xudojniklerdi o’zine ta’n atlant iyeleri dep bilemen ha’m sol sepli olardin’ do’retken miynetlerine qizig’iwshilig’im ju’da’ u’lken bolip esaplanadi.