Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

4. Xett davlati harbiy tashkiloti. Xett davlati kuch-qud-

ratining asosi yuqori darajada tashkil etilgan jangovar qo‘shin 

bo‘lgan. Xett davlati istilochilik siyosatini muntazam va ko‘ngil-

lilardan tashkil topgan, yaxshi qurollangan qo‘shinga tayanib 

amalga oshiradi. Harbiy yurishlar asosan bahorda boshlanib, 

kech kuzda tugagan. Yurishlar o‘rtasida muntazam qo‘shinlar-

ning bir qismi maxsus harbiy qarorgohlarga joylashtirilgan. 

Xettlarning chegara shaharlarida maxsus harbiy garnizonlar 

joylashtirilgan. Qaram davlatlar Xett garnizonlarini ozuqa bilan 

ta’minlashga majbur bo‘lganlar. 

Qo‘shin asosan og‘ir qurollangan piyodalar va jang aravalar-

idan tuzilgan. Harbiy san’at tarixida xettlar qo‘shinda yengil 

---

137

jang aravalarini birinchi bo‘lib qo‘llaganlar. Xett jang aravasida 

ikki ot qo‘shilgan bo‘lib, arava haydovchi, nayzali jangchi va uni 

himoya

 qilib turadigan qalqonbardordan iborat bo‘lgan. Xettlar-

ning jang aravalarini harbiy jangda qo‘llashi podsho Anitaning 

qadimgi Xett matnida uchraydi. Matnda Anitaning 1400 piyoda 

askari va 40 jang aravasi bo‘lganligi aytiladi. Kades yonidagi 

jang to‘g‘risidagi manbalarda Xett podshosi Muvatalli qo‘shin-

lari taxminan 20 ming piyoda askarlar va 2500 jang aravalari-

dan tashkil topgani to‘g‘risida ma’lumot beriladi.

Jang aravalari yuqori darajada texnik mohirlik bilan yasal-

gan bo‘lib, juda qimmat turgan. Ularni yasash uchun yog‘och-

ning alohida navlari, teri va metallar talab qilingan. Ko‘rinishi-

dan jang aravalarini ishlab chiqarish markazlashgan holda 

davlatning maxsus ustaxonalarida tashkil qilingan

.  Ustalar 

uchun jang aravalarini yasash bo‘yicha Xett podsholarining 

yo‘riqnomalari saqlanib qolgan. Jang aravalariga qo‘shiladigan 

otlarni tayyorlashning maxsus usullari bo‘lgan. Xettlar jang  

aravasini takomillashtirib, uni yengil va chaqqon harakat qiladi-

gan qildilar. Xettlar shaharlarni bosib olish uchun maxsus qamal 

qurollaridan foydalanganlar.