Uok 398. 21 (575. 172) Qaraqalpaq xaliq ertekleri

OGIZ,  TEKE  HAM  QORAZ
E
rte  ayyem  zamanda  bir  ogiz,  teke  ham  qoraz  ilshewi 
joldas  bolip  togayga  baripti.  Jolda  olip  qalgan  ilsh 
ahnin  kewip  qalgan  ilsh  terisin  6gizge  arqalatip  kete  beripti. 
Togaydi  aralap jiirip  kiyatirsa,  aldinan  bir bilktih  astinan uya 
gezlesedi.  Uyamn  awzi  adewir  tar  eken.  Sonliqtan,  uyaga 
qoraz  benen  teke  kirip  ketedi  de,  ogiz  uyamn  awzma  siymay 
maydanda  qalip  qoyadi.
Qoraz  benen  teke  uyaga  kirip  kelse,  jolbans,  qasqir  ham 
tulki  ilshewi  otir  eken.  Olar  qoraz benen teke  kirip  keliwden- 
aq ogizdin  maydanda  qalganligin  bilip,  jolbans:
— 
tlsh tilrli jemit oz  ayagman jiirip jetip  keldi,  —  dep mas 
boladi.
Bum  esitken  qoraz:
28

---

Bizler togayga kirgende togaytore bizlerden alti terige pul 
alip  edi,  ilsh  terisin joldan  tapqan  edik,  lish  terisi  usi jerde 
eken, 
№
  depti.
Sonnan  keyin  tulki  hawligip  maydanga  shiqsa,  uyamn 
awzindagi  ogizdi  ham  lish  terini  koredi.  «Bulardin  aytqani 
duris  eken»  dep,  qaytip uyaga  kirmey-aq qaship  ote  shigadi.
Qasqir da uyadan shigip  qarasa,  ilsh terisi  qasmda,  uyamn 
awzinda ogiz jatir eken.  Bul  da  «Bulardin sozi haqiyqat  eken» 
dep  qashiw menen boladi.
En  keyninde  jolbaris  shigipti. 
01
  da  ogizdi  ham  terilerdi 
korip  bolip,  qarasm  batiradi.  Solay  etip,  qoraz  benen  teke 
uyadan shigip  ogizge  oylasadi:
—  Olar  ketiwin  ketti,  men  bilsem,  olar  kop  bolip  kelejaq. 
Endi  olardan  qorgamwimiz  kerek,  —  depti.
Ogiz,  teke  ham  qoraz  ilshewi  qaship  panalaytugin  jer 
izleydi,  biraq  heshbir  pana jer  taba  almaydi.  Sonin  arasinda 
qoraz  agashtm basina  shigadi.  Agashtin basina  shigip  qarasa, 
jolbanslardnl  kop  bolip  kiyatirganligm  koredi.  Qoraz  darriw 
jerdegi  teke  menen  ogizge  terektin  basina  miniw  kerekligin 
aytip baqiradi.
Teke  de  darhal agashtm basma ormelep  shigip  ketedi.  Ogiz 
ne  qilarin  bilmeydi.  En  aqirmda  bul .da  kop  qiymshiliqlar 
menen  daraqtin bir kese  osken  shaqasina shigip  aladi.
Al, jolbanslar bolsa bulardin izin quwip kele beredi.  Olardin 
mingen agashmin  qasma kelgen jerde  izdi jogaltadi.  Qay jaqqa 
ketkenin  bile  almay  hayranlar boladi.  6z  ara  oylasadi,  soytip 
hayran bolip  oylasip turganda,  tillki turip:
—  Men  shalqama jatip  qarayman, .-r  dep  shalqasina jatip 
qarasa,  qaltirap  zordan turgan ogizdi koredi:
29

---

к*—  Ane,  kordim,  —  degenshe  bolmay-aq,  qaltirap  zordan 
turgan  ogiz  tulkinin  ilstine  qulap  tilsedi.  Sonda  qoraz  turip 
ogizge:
fiifc-
  Manlayi  qara,  sen  tulkini  uslama, jolbansti  usla,  —  dep 
qatti baqmpti.
Bum  korip  turgan  jolbanslar,  aldi-artina  qaramay,  tim- 
tiraqay bolip  qashadi.
Sol-sol  eken,  qoraz,  teke  ham  ogiz  ushewi  qawip-qaterden 
qutilip, janlan  aman  qalipti.