Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

MATEMATIKA DARSLARINI O’QITISHDA INTERFAOL USULLARDAN FOYDALANISH 
BuxDUPI 1-bosqich magistranti 
M.I.Muxammedova 
Annotatsiya
: Ushbu maqolada matematika darslarida interfaol usullardan foydalanish afzalliklari va 
foydalanish usullari haqida fikr mulohazalar bildirilgan. 
Kalit so’zlar: 
ta’lim-tarbiya, o’quvchi, dars, metod, interfaol, didaktika, ma’naviy-axloqiy tarbiya. 
Аннотация:
В данной статье представлены отзывы о преимуществах и использовании 
интерактивных методов на уроках математики. 
Ключевые слова:
обучение, ученик, урок, метод, интерактив, дидактика, духовно-нравственное 
воспитание. 
Annotation:
This article provides feedback on the benefits and use of interactive methods in 
mathematics lessons. 
Key words:
teaching, student, lesson, method, interactive, didactics, spiritual and moral education. 
Bugungi kunda bir qator mamlakatlarda ta’lim-tarbiya jarayoning samaradorligini kafolatlovchi 
zamonaviy pedagogik texnalogiyalarni qo’llash borasida katta tajriba asoslarini tashkil etuvchi metodlar 
interfaol metodlar nomi bilan yuritilmoqda.Interfaol ta’lim metodlari hozirda eng ko’p tarqalgan va barcha 
turdagi ta’lim muassalarida keng qo’llanayotgan metodlardan hisoblanadi.Interfaol ta’lim metodlarining turlari 
juda ko’p. Amaliyotda ularda muayyan maqsad uchun moslarini ajratib qo’llash mumkin. Bu holat hozirda 
interfaol ta’lim metodlarini ma’lum maqsadlarni amalga oshirish uchun to’g’ri tanlash muammosini keltirib 
chiqargan. 
Buning uchun dars jarayoning oqilona tashkil etilishi.ta’lim beruvchi tomonidan ta’lim oluvchilarning 
qiziqishini orttirib,ularning ta;lim jarayonida faolligi,muttasil rag’batlantirib turilishi,o’quv materialini kichik-
kichik bo’laklarga bo’lib,ularning mazmunini ochishda aqliy hujum,kichik guruhlarda ishlash,bahs-munozara 
kabi metodlarni qo’llash bilan ta’lim oluvchilarni amaliy mashqlarni mustaqil bajarishga undash talab etiladi. 
Interfaol metod biror faoliyat yoki muammoni o’zaro muloqatda, o’zaro bahs- munozarada fikrlash 
asnosida hamjixadlik bilan hal etishdir. Bu usulning afzalligi shundaki, butun faoliyat o’quvchi-talabani 
mustaqil fikrlashga o’rgatib,mustaqil hayotga tayyorlaydi. O’qitishning interfaol usullarini tanlashda ta’lim 
maqsadi, ta’lim oluvchilarning soni va imkoniyatlari, o’quv muassasasining sharoitlari inobatga olinadi. 
O’qituvchilarning matematika fanlarini o’qitishda yo’naltirilgan darslar jarayonini noan’anaviy 
shakllarda tashkil etish,ta’lim jarayonini mukammal andoza asosida loyihalashga erishish,maskur loyihalardan 
oqilona foydalana olish ko’nikmalariga ega bo’lishi ta’lim oluvchilar tomonidan nazariy bilimlarni 
puxta,chuqur o’zlashtirilishi,ularda amaliy ko’nikma va malakalarni hosil bo’lishining kafolati bo’la oladi.
Ta’lim jarayoni o’quv materiali mazmunini yoritishga xizmat qiluvchi muayyan mavzu bo’yicha
nazariy va amaliy bilimlar majmuini ifoda etish imkonini beradi. Ta’lim mazmunida shuningdek, 
o’quvchilar tomonidan o’zlashtirilishi lozim bo’lgan tushuncha, ko’nikma hamda malakalarning hajmi
ham o’z ifodasini topa olishi lozim. Zera, ta’lim mazmuning g’oyaviy jihatdan mukammalligi o’quvchilar
tomonidan muayyan bilim,ko’nikma va malakalarning o’zlashtirish darajasi bilan belgilanadi. 
Zamonaviy ta’limni tashkil etishdga qo’yiladigan muhim talablardan biri ortiqcha ruhiy va jismoniy
vaqt sarf etmay, qisqa vaqt ichida yuksak natijalarga erishishdir. Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy
bilimlarni o’quvchilarga yetkazib berish,ularda ma’lum faoliyat yuzasidan ko’nikma va malakalarni hosil
qilish,shuningdek o’quvchilar faoliyatini nazorat qilish,ular tomonidan egallangan bilim, ko’nikma va
malaka darajasini baholash o’qituvchidan yuksak pedagogik mahorat talab etadi. 
Matematika darslarida foydalanadigan interfaol metodlardan bir nechtasining mohiyati va ulardan
foydalanish usullarini ko’rib chiqamiz. 
“Aqliy hujum” metodi. Maskur metod muayyan mavzu yuzasidan berilgan muammolarni hal
etishda keng qo’llaniladigan metod sanalib, u mashg’ulot ishtirokchilarini muammo xususida keng va
har tomonlama fikr yuritish hamda o’z tasavvurlari va g’oyalaridan ijobiy foydalanish borasida ma’lum
ko’nikma hamda malakalarni hosil qilishga rag’batlantiradi. 
Bu metod yordamida tashkil etilgan mashg’ulot jarayonida ixtiyoriy muammolar yuzasidan bir
nechta orginal yechimlarni topish imkoniyati tug’iladi. Bu metodda o’quvchi yoki talabaning mustaqil
fikri xato deyilmaydi.O’quvchilar o’z mustaqil fikrini erkin bayon etadi. 
“6x6x6” metodi. Bu metod yordamida bir vaqtning o’zida 36 nafar o’quvchini muayyan faoliyatga jalb 
etish orqali ma’lum topshiriq va masalani hal etish,shuningdek, guruhning har bir a’zosi imkoniyatini 
aniqlash,ularning arashlarini bilib olish mumkin.Bu metod asosida tashkil etilayotgan mashg’ulotda ar

---

479 
birida 6 nafardan ishtirokchi bo’lgan 6 ta guruh o’qituvchi tomonidan ’rtaga tashlangan muammoni
muhokama qiladi. Belgilangan vaqt nihoyasiga etgach o’qituvchi 6 ta guruhni qayta tuzadi.Qaytadan 
shakllangan guruhlarning har birida avvalgi 6ta guruhdan bittadan vakil bo’ladi.Yangidan shakllangan 
guruh a’zolari o’z jamoadoshlariga guruhi tomonidan muammo yechimi sifatida taqdin etilgan xulosani
bayon etib beradilar va maskur yechimlarni birgalikda muhokama etadilar. 
“Klaster” metodi. Klaster(g’uncha,bog’lam) metodi pedagogik, didaktik strategiyaning muayyan shakli
bo’lib, u o’quvchilarga ixtiyoriy muammolar xususida erkin, ochiq o’ylash va shaxsiy fikrlarni bemalol
bayon etish uchun sharoit yaratishga imkon beradi.Maskur metod turli xil g’oyalar o’rtasidagi aloqalar
to’g’risida fikrlash imkoniyatini beruvchi tuzilmani aniqlashni talab etadi.
“Klaster” metodi aniq ob’ektga yo’naltirilmagan fikrlash shakli sanaladi. Undan foydalanish inson
miya faoliyatining ishlash tamoyili bilan bog’liq ravishda amalga oshadi. Ushbu metod muayyan
mavzuning o’quvchilar tomonidan chuqur hamda puxta o’zlash o’zlashtirilguniga qadar fikrlash
faoliyatining bir maromda bo’lishini ta’minlashga xizmat qiladi. 
“Zakovatli zukko” metodi.Ushbu metod o’quvchilarda tezkor fikrlash ko’nikmalarini
shakllantirish, ularning tafakkur tezligini aniqlashda, shuningdek xotirasini kuchaytirishda yordam beradi. 
Bu metodda o’qituvchi savollarni bolalarga beradi, bolalarning javoblari tekshiriladi. O’quvchilar olgan
baholarini bilish uchun o’zlariga berilgan savollarni yodda tutishlari kerak bo’ladi.