Universiteti voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, M. A. Qdirova

20I0
3 -zonadan
6a
50
40
30
56
■ »
2-zonadan
O 'zbekiston 
C hcm pionati 2005
15
Term a jam oalar 
2008
Term a jam oalar 
2010
60 
SO 
40 
30 
20 
10 
0
O 'zbekiston 
T erm a jam o alar 
Term a jam oalar
C hem pionati 2005 
2008 
2010
23 yakka to'siq 
3 juftlikda 3 uchlikda
2-rasm. 2, 3 va 4-zonalardan ijro etilgan zarbalarga qarshi
qo‘yilgan to‘siqlar samaradorligi
10

---

uchun 4-zonadan berilgan zarbaga qarshi 2-zonada uchlikda 
qo‘yiladigan to ‘siq borgan sari ommalashib borm oqda.
Bugungi voleybolda o ‘yin samaradorligi turli o ‘yin ixtisosiigi 
(amplua)ga ega 
o ‘y i n c h i l a m i n g
ijrochilik mahoratiga bog‘liqdir. 
Jum ladan, ikkinchi tem p bilan harakatlanuvchi hujumchi birinchi 
tem p bilan harakatlanuvchi hujum chi, uzatuvchi (bog‘lovchi), 
libero (himoyachi).
Jahonning eng kuchli term a jamoalari o ‘yinlarini videotasvir 
yordam ida tahlil qilish o ‘yin shiddati jih atid an texnik-taktik 
harakatlarini (TTH) ikki asosiy guruhlarga b o ‘lish imkonini beradi. 
Yuqori o ‘yin shiddati bilan ifodalanuvchi birinchi guruhga — 
yugurib kelib sakrab to ‘p kiritish, hujum zarbasi, to ‘siq q o byish 
va him oyada o ‘ynash malakalari kiritildi.
0 ‘rtacha o ‘yin shiddati bilan ifodalanuvchi ikkinchi guruhga — 
kiritilgan t o ‘pni qabul qilish, q o ‘riqlash (straxovka) va turli 
harakatlanishlar kiritildi.
Qolgan barcha texnik-taktik harakatlar sekin shiddatli deb 
belgilandi.
T adqiqot asosida aniqlandiki, bir partiya davom ida o ‘yin 
vaziyatni davom ettiruvchi va diagonal harakatlanuvchi hujumchilar 
h am d a «uzatuvchi» o ‘y in c h ila rn in g um u m iy T T H m iqdori 
43—50 martani tashkil etdi. Lekin, yuqori va o ‘rtacha shiddatli 
TTH o ‘rtasida keskin farq qayd etildi. Masalan, «uzatuvchi» va 
o ‘yin vaziyatini davom ettiruvchi hujum chilarda TTH o ‘rtacha 
shiddat bilan ifodalanar ekan.
Diagonal harakatlanuvchi o ‘yinchilarda yuqori shiddatli TTH 
ancha ko‘proq b o ‘lib, bir partiyada 20—22 m artani tashkil etadi.
Birinchi tem p bilan harakatlanuvchi o ‘yinchilarda TTH nisbati 
boshqacha ko’rinishda ifodalandi. Jum ladan, ushbu ixtisoslikdagi 
o ‘yinchilarda yuqori shiddatli TTH 2 barobardan ortiq b o ‘ldi. 
B uning asosiy sababi, b irin ch i te m p bilan h arak atlan u v ch i 
hujumchilar o ‘yin vaqtini ko‘proq hujum zonalarida o ‘tkazar ekan, 
himoya zonalarida ularni aksariyat hollarda «libero» o ‘yinchilari 
almashtirishi kuzatildi. Bugungi voleybol am alyotida yana bir 
muom moni hal etish o ‘ta dolzarb ahamiyatga ega.

---