Universiteti geografiya kafedrasi 5610200-Mexmonxona

Tunis va Marokash mamlakatlari turizmi

1. 
   Tunis mamlakati xalqaro turizm faoliyatining iqtisodiy tahlili
   

Tunis Shimoliy Afrika hududida joylashgan mamlakat. Afrika mintaqasiga qilingan xorijiy tashriflarning yarmidan ko‘prog‘i Shimoliy Afrika hududiga to‘g‘ri keladi. Bu hududida joylashgan Tunis va Marokash mamlakatlari Afrika mintaqasiga qilingan umumiy xorijiy tashriflarining 45% ga yaqinini tashkil etadi.
Shimoliy Afrikaning umumiy maydoni 10 mln. kv.km.ni tashkil qiladi va aholisi 150 mln. kishidan iborat. Bu hududning geografik o‘rni avvvolo O‘rta yer dengiziga ro‘para ekanligi bilan bog‘liq. SHu tufayli Shimoliy Afrika amalda Janubiy Yevropa va Janubiy-Farbiy Osiyo bilan qo‘shni Yevropadan Osiyoga boradigan asosiy dengiz yo‘llariga to‘g‘ridan to‘g‘ri chiqa oladi. Sahroi Kabirning aholi nihoyatda siyrak yashaydigan hududilari mintaqaning ichki qismi hisoblanadi.
Shimoliy Afrika - qadimgi Misr madaniyatining beshigi bo‘lib. uning dunyo madaniyatiga qo‘shgan hissasi beqiyosdir. Antik davrda Afrikaning O‘rta yer dengiz bo‘yi qismi qadimgi Yunoniston va Rimning asosiy ekinzor yerlari bo‘lgan edi: yer osti suvlari to‘planadigan galereyalar va boshqa xil inshootlar izlarini hayotsiz xuvullab qum va toshlar«dengizi» orasida hamon uchratish mumkin. Qirg‘oq bo‘yidagi ko‘p shaharlar hayoti tarixi qadimgi yunon. rim va Karfgenliklar bunyod etgan shahar hamda qishloqlardan boshlanadi. VII - XII asrlardagi arab tsivilizatsiyasi. ya‘ni yuksak ijtimoiy-iqtisodiy hayoti va madaniyati Shimoliy Afrika aholisining etik tarkibi. madaniyati. dini va turmush tarziga nihoyatda katta ta‘sir ko‘rsatgan. Bu hududini hozirda ham «arablar afrikasi» deb ataydilar. Uning deyarli barcha aholisi arab tilida so‘zlashadi va islom diniga e‘tiqod qiladi. Ko‘p zamonaviy shaharlariga ham arablar asos solganlar.
Shimoliy Afrikaning xo‘jalik hayoti Kashbar dengiz bo‘yi hududlarida to‘plangan. Bu yerlarda sanoatning asosiy ishlab chiqaruvchi markazlari. subtropik dehqonChilikning yetakchi rayonlari joylashgan. Tabiiyki. region aholisining deyarli barchasi shu polosada to‘plangan. Qishloq joylarda yassi hamda loy tomli paxsa va xom g‘ishtli uylar eng ko‘p tarqalgan.
SHaharlar qiyofasi ham nihoyatda o‘ziga xos. Mana shuni hisobga olib etnograf. ya‘ni
Marokash respublikasi xalqaro turizm faoliyatining iqtisodiy tahlili

Xalqaro turistik tashriflar (mln. kishi)						Xalqaro turizm tushumlari (mlrd. AQSH dollari)
Jahon bo‘yich a tashrif- lar	Afrika mintaqasi bo‘yicha tashrif-lar	Marokash mamlaka- tiga qilingan tashrif-lar	Jahon bo‘yich a ulushi%	Afrika mintaqasi bo‘yicha ulushi%	2002 yilda 2001 yilga nisbatan o‘zgarishi%	Jahon bo‘yicha umumiy tushum	Afrika mintaqasi bo‘yicha umumiy tushum	Marokash mamlaka-ti turizm tushumlari	Jahon tushumlari bo‘yicha ulushi%	Afrika mintaqasi bo‘yicha ulushi%	2002 yilda 2001 yilga nisbatan o‘zgarish%
702.6	29.1	4.193	0.60	14.4	-0.7	474.2	11.785	2.152	0.45	18.3	-14.8

MANBA: Butun jahon turizm tashkiloti.

Tunis mamlakati xalqaro turizm faoliyatining iqtisodiy tahlili

6.4.1-jadval

Xalqaro turistik tashriflar (mln. kishi)						Xalqaro turizm tushumlari (mlrd. AQSH dollari)
Jahon bo‘yicha tashrif-lar	Afrika mintaqasi bo‘yicha tashriflar	Tunis mamlaka- tiga qilingan tashrif-lar	Jahon bo‘yicha ulushi%	Afrika mintaqasi bo‘yicha ulushi%	2002 yilda 2001 yilga nisbatan o‘zgarishi %		Jahon bo‘yicha umumiy tushum	Afrika mintaqasi bo‘yicha umumiy tushum	Tunis mamlakati turizm tushumlari	Jahon tushumlari bo‘yicha ulushi%	Afrika mintaqasi bo‘yicha ulushi%	2002 yilda 2001 yilga nisbatan o‘zgarish %
702.6	29.1	5.064	17.4	-6.0	0.72		474.2	11.785	1.422	0.30	12.1	-11.4

MANBA: Butun jahon turizm tashkiloti.
elshunoslar alohida arab shahri tipini ajratadilar. Bu shaharlar ham odatda boshqa Sharq shaharlari kabi ikki qismga - eski shahar va yangi shaharga bo‘lingan bo‘ladi.
Eski shaharlarning asosini. odatda kasba. ya‘ni baland joyda. tepalikda joylashgan istehkom tashkil etadi. Kasbani eski shaharning boshqa dahalari zich xalqa tarzida o‘ralib turadi: bu dahalar tomi yassi. hovlisi gir aylantirib devor bilan o‘rab olingan pastak uylardan tashkil topgan bo‘ladi. Bu - dahalarning eng ajoyib. e‘tiborga loyiq qismi - rang-barang Sharq bozorlaridir. Ko‘pincha himoya devorlari bilan o‘rab olingan bu eski shahar Madina deyiladi.
Madinadan tashqarida shaharning yangi. zamonaviy qismi joylashadi. SHaharning bu yangi qismi ham ko‘pincha shahar kambag‘allarining haroba kulbalari xalqasi bilan o‘ralgan bo‘ladi. Bunday keskin tafovutlar eng katta shaharlar qiyofasida ayniqsa yaqqol namoyon bo‘ladi: bu shaharlarning qiyofasi faqat milliy ruhda bo‘lmay. kosmopolitik belgilarga ham egadir. Shimoliy Afrika hududining janubiy qismi aholisi juda siyrak tarqalgan. asosan dehqonChilik bilan shug‘ullanadi. Boshqa hududlarda faqat tuya boquvchi ko‘chmanchilar yashaydi. Saxroi Kabirning Jazoir va Liviya qismlarida esa neft‘ konlari mavjud. Shimoliy Afrikaning janubiy qismida nafaqat turizm boshqa sohalar ham kam rivojlangan mamlakatlar joylashgan. Shimoliy Afrikada asosan Tunis va Marokash mamlakatlari xalqaro turizm rivojlangan hududlar hisoblanadi. Tunisda asosan plyaj turizmi yaxshi rivojlangan. Tunisda xalqaro turizm «CHo‘ldagi bo‘ron» urishidan keyingina rivojlana boshlandi. urishgacha bo‘lgan davrda 1.5-1.7 mln. xorijiy turistlar tashrif buyurar edi.