Universiteti arxitektura fakulteti

Mikrorayonlar – 
xalıqqa kúndelikli xizmet kórsetiw menen baylanıslı bolǵan 
seliteb struktura birligin ózinde kórsetedi. Mikrorayonlar magistrallar aralıq 
aymaqlarınıń átirapında jaylastırıladı. Mikrorayonlardaǵı xalıq sanı kishi qalalarda 4-
6 mıń, kishi hám orta qalalarda 6-12 mıń, júdá úlken qalalarda 20 mıń adam bolıwı 
múmkin.
 
Mikrorayonda balalar mekemeleri hám mektepler (jaylasıwına kóre 2-4 
ushastka), jámiyetlik-sawda orayları (0.5-1.5 ga) bolıwı lazım.
Mikrorayonlar xalıqı kúndelikli paydalanıwshı kárxanalardıń turaq-jay úylerine 
jaqınlastırıw principin quraydı. Bul kárxanalardıń
xizmet kórsetiw radiusi 500 m ge 
deyin. Mikrorayonlardıń rejeli strukturası hár birinde xalıq 2-4 mıń adamnan ibarat 
toparlı turaq-jay úylerinen ibarat. 
Turaq-jay rayonları hám mikrorayonlardı qalanıń barlıq kóshelerinen ajıratıp 
turıwshı shegaraǵa, qızıl sızıq dep ataladı. Kóshe uzınlıǵı boylap imaratti qızıl 
sızıqtan mikrorayon aymaǵınan ishke magistral kóshelerde keminde 6 m ge, turaq-jay 
úylerinen bolsa 3 m ge uzaqlastırıp jaylastırıladı. Qızıl sızıq hám qurılıs sızıǵı 
arasındaǵı aymaq qorǵanıw kóklemzarlastırıw sıpatında paydalanıladı. Mikrorayon 

---

43 
qurılısında aymaqtı funkcional aymaqlastırıw principine tiykarlanadı. Tómendegi 
aymaqlarǵa ajıratıladı: 
-
Turaq-jay; 
-
Mektep;
-
Mektepke shekemgi mekeme; 
-
Mikrorayon baǵı; 
-
Sport maydanı;
-
Mádeniy-xizmet kórsetiw mekemeler aymaǵı;
-
Xojalıq aymaǵı. 
5-súwret. Mikrorayon territoriyasın aymaqlastırıw sxeması. r- jámiyetlik transportı 
bándirgilerine jetiw radiusi; 1-turaq-jay qurılısı aymaǵı; 2- baslanǵısh xizmet kórsetiw kommunal-
xojalıq dizimleri; 3-arnawlı avtomobil iyeleriniń garajları; 4-kóklemzar hám balalar mekemeleri 
aymaǵı; 5-jámiyetlik transportı bándirgileri.
Bul aymaqlar bir-birinen jap-jasıl qatar egilgen terek
hám diywal maydanları 
menen ajıratıladı.
Turaq-jay rayonı eń jaqsı shólkemlestiriwde onı mikrorayonlarǵa bóliwdi 
názerde 
tutadı, 
biraq 
imaratlar qurıp 
bolınǵan 
rayonlardı 
kvartallardan 
shólkemlestiriwge jol qoyılmaydı. Turaq-jay kvartalları ádette kóshe hám 
magistrallardıń tıǵız tarmaqları menen birgelikte tutasadı. Kvartallar boyınsha 
qurılısta ishki territoriyanı funkcional aymaqlastırıp bolmaydı, mektepler, balalar 
baqshaları (balalar transportınıń tıǵız háreketine iye bolǵan kóshelerdi kesip ótiwge 

---

44 
tuwrı keledi) turaq-jay úylerinen uzaǵıraq jaylastırıladı, xizmet kórsetiw kárxanaları 
jeterli bolmaydı. Mikrorayonlar xamanagóy talaplarǵa kóbirek juwap beredi. 
Kvartallı úylerge iye bolǵan eski rayonları rekonstrukciyalawda qala qurılısı 
kvartallar aralıq imaratlardı birlestiredi hám olardı siyreklestiredi, kósheler esabına 
piyadalar háreketi ushın baǵlar payda etedi, xizmet kórsetiw sisteması jaqsılanadı, 
sonıń menen birge sawda orayları hám bank mekemeleri qurıladı.