Universiteti a. Abdusamedov, B. Jalilov, A. Tashanov

Ilohiyot 
- (arab.-xudo to‘g‘risidagi ta’limot) xudo, uning sifatlari 
belgilari va sifatlari to‘g‘risidagi diniy ta’limot.
Islom ma’naviyati 
- islom ta’limotiga asoslangan urf-odat, 
marosimchilik, an’analar, odob-axloq norma-laridan iborat m a’naviy- 
madaniy tizim.
Ijmo’ 
- (arab.-yakdillik bilan qabul qilingan qaror)-islomda faqih 
va mujdahidlarining to ‘planib, yagona fikrga kelgan holda hukm 
chiqarishi.
Mu’taziliylar 
- (arab.-ajralib chiqqanlar)-ilk islomda ilohiyot 
oqimlaridan birining tarafdorlari.
Monoteizm 
- (qad. yunon. «mono»- «yagona», «teo»-xudo) 
yakkaxudolik.
Monoteizm-(qad. 
yunon. «mono»- «yagona», «teo»-xudo) 
yakkaxudolik.
Nestorianchilik 
Vizantiyada 5-asming boshlarida xristianlikda 
vujudga kelgan
Panteizm 
- xudo bilan tabiat bir deb hisoblaydigan diniy-falsafiy 
ta’limot.
Ruh 
- ma’naviy - ruhiy, nomoddiy ibtidoni ifodalovchi 
falsatiytushuncha. Falsafiytafakkur tarixida ruh turli metodologik 
poziisiyadan talqin etildi. Xususan, panlogizm ruhni mantiqiy 
tushuncha sifatida tahlil qilsa, panteizm tarafdorlari ruhni olamning 
substansiyasi sifatida o‘rganadilar. Ratsionalizm ruhning muhim 
tomonini tafakkur tashkil etadi, deb uqtirsa, irratsionalizm ongsizlik 
sohalari iroda, his-tuyg‘u, tasawur, intuitsiya) ruhning asosiy 
komponenti sifatida yoritadi.
64

---

Teologiya 
- (lot. ДЬео - xudo, logos - ta’limot) - Xudo 
to‘g‘risidagi fan, ta’limot. Xudo, uning sifatlari, belgilari va 
xususiyatlari to ‘g‘risidagi diniy ta’limotlami asoslash va himoya 
qilish tizimi. Teologiyaga muayyan din tomonidan belgilangan 
aqidalaming haqiqatligini isbotlash bilan birga, dindorlaming hayot 
tarzi va me’yorlari kompleksi ham kiradi. 0 ‘rta asrlarda teologiya 
mafkura sifatida jamiyatni, davlatni boshqarish ishlariga ishtirok 
etgan, shu sababli davlat boshqaruvining teokratiya shakli ham 
vujudga kelgan. Teologiya o‘rta asr madaniyatining barcha turlarini 
ilm-fan, falsafa hamda axloqni o‘zida mujassamlashtirgan yagona 
tizim shaklida namoyon bo‘ladi. 0 ‘quv yurtlarida xuddi shuning 
uchun ham jahonning bir qator mamlakatlari dunyoviy ilmlar bilan 
birga ilohiyot o‘qitiladi. SHuningdek, jahonning ba’zi mamlakatlarida, 
jumladan, Misr Arab Respublikasida Al-Azhar, Tunisda Zaytuna, 
hindistonda Aligarx, Pokistonda Panjob, Turkiyada Anqara diniy 
universitetlari faoliyat ko‘rsatib, teologiya asoslarini keng targ‘ib 
qilmoqda. 
Mustaqillikdan 
so‘ng 
0 1 zbekistonimizda 
milliy 
ma’naviyatimizning tarkibiy qismi bo'lgan islom ma’naviyatini 
tiklanishi natijasida Toshkentda Islom Universiteti ochildi. Bu ilm 
dargohida islom dini bilan bir qatorda barcha dunyoviy ilmlar, xorijiy 
tillar, kompyuter asoslari o‘rgatiladi.