Universiteti a. A. Pulatov voleybol nazariyasi va

1
10 
Umumiy va maxsus 
tayyorgarlik birligi 
O‘rgatish 
va 
takomillashtirish 
jarayonida 
jismoniy 
texnik-taktik 
va 
psixofunksional 
tayyorgarlik birligi, ularni o‘zaro bog‘liqligi 
ta’minlanishi zarur 

---

316 
13.6. Tayyorgarlik guruhlariga mo‘ljallangan namunaviy rejalashtirish 
hujjatlari 
 
Ko‘p yillik tayyorgarlik jarayonida tayyorgarlik turlari bo‘yicha olib 
boriladigan mashgulotlar xajmi shugullanuvchi bolalar yoshiga qarab belgilanadi. 
Tayyorgarlik jarayoninig ob’ekti soglomlashtirish, boshlang‘ich, o‘quv-trenirovka 
va takommillashtirish guruhlaridan iborat bo‘lib, ular bilan o‘tkaziladigan 
mashgulot yuklamalarning xajmi turlicha tabaqalashtiriladi.(15-24 jadvallar).
 
26-jadval 
Sog‘lomlashtirish guruhi – 7-8 yosh 
T/r 
Tayyorgarlik turlari 
Yuklamalar hajmi 
1. 
Nazariy tayyorgarlik 
4 
2. 
Umumiy jismoniy tayyorgarlik
180 
3. 
Maxsus jismoniy tayyorgarlik
10 
4. 
Texnik tayyorgarlik
80 
5. 
Taktik tayyorgarlik 
6 
6. 
Integral tayyorgarlik 
- 
7. 
Hakamlik amaliyoti 
8 
8. 
Musobaqa 
14 
9. 
Nazorat sinovlari 
8 
JAMI: 
312 
 
27-jadval 
Dastlabki tayyorgarlik guruhi 
T/r 
Mashg‘ulotlar mazmuni 
1-yil, 
9-11 yosh 
2-yil, 
10-12 yosh 
1. 
Nazariy tayyorgarlik
8 
18 
2. 
Umumiy jismoniy tayyorgarlik
131 
124 
3. 
Maxsus jismoniy tayyorgarlik 
76 
64 

---

317 
4. 
Texnik tayyorgarlik 
107 
99 
5. 
Taktik tayyorgarlik 
38 
51 
6. 
Integral (o‘yin) tayyorgarlik
38 
40 
7. 
Nazorat test mashqlari sinovi 
18 
20 
JAMI: 
416 
416 
8. 
Mashg‘ulot kunlari soni 
194 
188 
9. 
Mashg‘ulotlar soni 
208 
208 
10. Musobaqa kunlari soni 
14 
20 
Shug‘ullanuvchi bolalarni yoshi, o‘rgatish va takomillashtirish bosqichi 
hamda guruhlarning nomiga qarab nazariy va amaliy mashg‘ulotlarga ajratilgan 
o‘quv soatlari “pastdan” “yuqoriga” qarab taqsimlanadi. 
Sog‘lomlashtirish va dastlabki tayyorgarlik guruhlarida umumiy jismoniy 
tayyorgarlik eng ko‘p soatlar hajmini, maxsus jismoniy tayyorgarlik – kamroq, 
texnik – yana kamroq va eng kam soatlar hajmini taktik tayyorgarlik egallaydi. 
Keyingi guruhlarda mashg‘ulotlar hajmi borgan sari ixtisoslashuvga qarab 
yo‘naltiriladi. Ya’ni maxsus jismoniy tayyorgarlik soatlar bo‘yicha ustun bo‘ladi, 
texnik va taktik mashqlar hajmi ortib boradi.
Aynan shu tamoyil sport trenirovkasining bosqich va davrlarida qo‘lla-nilishi 
zarur. Jumladan, tayyorgarlik davrining umumiy jismoniy tayyorgarlik bosqichi (1-
bosqich), maxsus jismoniy tayyorgarlik (2-bosqich) va musobaqa oldi bosqich (3-
bosqich)larida mashg‘ulotlarning hajmi va shiddati sekin-asta proporsional 
o‘zgarib boradi. Ya’ni 1-bosqich hajmi ko‘p, shiddat esa sekin bo‘ladi, 2- va 3-
bosqichlarda bu ikki ko‘rsatkichning “joyi” o‘zgarib boradi. Boshqacha qilib 
aytganda musobaqa davriga yaqinlashgan sari mashqlar hajmi kamayib, shiddati 
esa maksimal darajaga ko‘tariladi. 14-rasmda voleybolchilar tayyorlashning 
tashkiliy shakllari, 18-jadvalda esa voleybolchilar o‘quv guruhlari va mashg‘ulotlar 
hajmi keltirilgan. 

---

318 
 
97-rasm