Universitet

II Bob. O’zbekistonda tavakkalchilik 

 

O’zbekistonda tavakkalchilikni kamaytirish chora tadbirlari 

O’zbekistonda tavakkalchilikni kamaytirishga katta ahamiyat beradi. Hozirgi kunda 

O’zbekistonda sug’urta bozori rivojlangan. Sug‘urta bo‘yicha qonunchilik bazasi 

O‘zbekistonda sug‘urta faoliyati Fuqarolik kodeksi va 2002.05.04 da qabul qilingan 

«Sug‘urta faoliyati to‘g‘risida»gi qonun asosida tartibga solinadi. Shuningdek sug‘urta 

faoliyatini tartibga solish uchun qator qoidalar va uslubiy qo‘llanmalar qabul qilingan. 

«O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008.21.05 „Sug‘urta bozorini 

rag‘batlantirish va yanada rivojlantirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlari 

to‘g‘risida“gi qaroriga ko‘ra soliq imtiyozlari qo‘llash tartibi to‘g‘risida»gi Nizomi. 

«Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida» 

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori Qabul qilingan sana 

27.11.2002; Shu tariqa tavakkalchilikni kamaytirishga harakat qilinmoqda. 

O’zbekistonda ham iqtisodchilarga yordam berish maqsadida tavakkalchilikni 

kamaytirish maqsadida turli ishlarni amalga oshirilmoqda. Iqtisodchilarni toliq axborot 

bilan taminlash uchun turli ishlarni qilmoqda. Ularga axborotni ko’proq yetishtirib 

berish uchun turli tashkilotlar ochgan. 

Hozirgi vaqtda iste’molchi huquqini himoya qiluvchi qonunlar ishlab chiqilgan. Bu 

qonunga ko’ra iste’molchi sotib olingan tovardan foydalanishi davomida ko’rgan 

jismoniy hamda ma’naviy yo’qotishlarini qoplashni sotuvchidan talab qilishga haqi 

bor. Lekin, iste’molchi huquqini himoya qilishda ob’ektiv chegara bo’lishi lozim. 

Rivojlangan davlatlarda iste’molchining yo’qotishini qoplash sotib olingan tovar 

qiymatining uch barobaridan oshmasligi kerak. 

Ma’lumki, iste’molchi huquqini himoya qilish sotiladigan tovar va ko’rsatiladigan 

xizmat to’g’risida to’liq axborotga ega bo’lishni taqozo qiladi. Lekin, bunday 

axborotni 

olish mumkinmi

, degan savol tug’iladi. Bu erda iste’molchilar jamiyati va ommaviy 

axborot vositalari (gazeta, radio, televidenie), qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi 

hokimiyat organlari muhim rol o’ynaydi. Axborot berishda firmalarning o’zi ham katta 

rol o’ynaydilar. Lekin, axborot uchun haq to’lash kerak. Axborotlarni axborot 

egalaridan olib axborotga muxtoj bo’lganlarga etkazib berib turish muhum masaladir. 

Xulosa. 

---

Yuqoridagi ma’lumotlarni jamlab xulosa qiladigan bo’lsak: 

Biror noaniq holda yani axborot yetarli bo’lmaganda qaror qabul qilish bilan iqtisodchi 

tavakkalchilikka qo’l uradi. Albatta iqtisodda tavakkal muhum rol o’ynaydi. Chunki 

tadbirkor ko’pincha eng katta foydani ko’zlaydi. Bunday holatda tavakkalsiz katta 

yutuqlarga erisha olmaydi. 

Lekin tavakkalchilik salbiy oqibatlar ham olib kelishi mumkin. Tavakkalchilik bilan 

doim ham ijobiy natijalarga erishib bo’lmaydi. Bu orqali cheklangan resurslarni 

samarasiz taqsimlanishiga, ortiqcha sarflarga, vaqtni yo’qotishga olib keladi. 

Bilamizki iqtisodning eng kata maqsadi resurslardan samarali foydalanish, ularni isrof 

bo’lishini oldini olishdan iboratdir. Chunki resurslar cheklanga ehtiyojlar esa cheksiz 

hisoblanadi. Tavakkalchilik bilan tadbirkor daromadini yo’qotishi ham mumkin, yana 

u ortiqcha vaqt sarflaydi. Albatta vaqt iqtisodchi uchun pul turadi. Shu sababli ham 

iqtisodda qilinyotgan tavakkalchilikni aniqlash va uni o’lchash tushunchasi kerak 

bo’ladi. 

Ma’lumki tavakkalchilikka munosabat har bir insonda har xil bo’ladi. Hamma ham 

tavakkal qila olmaydi. Insonlar ta

vakkalchilikga borishga tayyorligi bo’yicha uch turga 

bo’linadi: a)tavakalchilikga borishga moyil insonlar, b)tavakkalchilikga borishga 

qarshi, ya’ni moyil emas va c)tavakkalchilikka befarq qaraydigan insonlar. Bu 

insonlar shaxsiy psixalogiyasi bilan bog’liqdir. 

Iqtisodchi to’g’ridan to’g’ri tavakkalchilikka qo’l urmaydi garchi u tavakkalchilikka 

borishga moyil inson bo’lsada. U tavakkalchilikni kamaytirishi mumkin. Bunda asosin 

axborotga tayanadi. Axborot bilan taminlash tavakkalchilikni kamaytirishning eng 

muhum omili hisoblanadi. Chunki qancha ko’p malumoti bo’lsa tavakkalchiligi 

shunchalik kamayadi. Bundan tashqari tavakkalchilikni pasaytiruvchi omillarga 

mahsulot sifati, sug’urta, fyucherslar, olib sotarlar ham katta yordam beradilar. 

 

 

Shunday qilib biz hayotda iqtisodiy qarorlar qabul qilisda noaniqlik va tavakkalga doim duch 

kelar ekanmiz. Biz bu tavakkalchilikdagi yo’qotishlarni minimallashtirishimiz va foydani 

maksimallashtirishimiz kerak ekan. Amalga oshirmoqchi bo’lgan ishlarimiz haqida to’liq 

mal

umotga ega bo’lgan holda, tavakkalchilikni kamaytira olamiz va daromadlarimizni 

maksimal qila olamiz. Shu tariqa Iqtisodda turli salbiy holatlarning yuzaga kelishi oldini olgan 

bo’lamiz.