Умурзоқов, А. Тошбоев

Бозор омилларига – бозор коньюктурасининг ҳолати, истиқболи, унинг динамикаси, рақобат шароитлари ва кўлами киради. Бошқача қилиб айтганда, бозор омилларига - маҳсулотнинг баҳоси унга бўлган талаб ва таклиф, рақобатдаги маҳсулотлар миқдори, рақобатчиларнинг бозор сиёсати ва бошқалар киради.
Бозор муносабатларига ўтиш билан тижорат иқтисодни ўрганиш, маҳсулот сифатини яхшилашга эришиш, маркетинг тушунчасининг асосини ташкил этади.


³ И.А.Каримов. «Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида». Т.: «Ўзбекистон», 1995
й, 71 б.
Маркетинг (ингл. market-бозор) – бу тадбиркор муҳитини, бозорини, истеъмолчининг аниқ талабини ва улар учун ишлаб чиқарилган товар ва хизматларни кўзда тутишни ўрганишга асосланган, қишлоқ хўжалиги корхоналарининг ишлаб чиқариш, сотиш ва хизмат кўрсатиш билан боғлиқ бозор концепциясидир. Маркетинг тор маънода товар ишлаб чиқарувчи ва истеъмолчи ўртасидаги хизматни, товарни сотиш жараёни билан бевосита боғлиқ бўлган бошқаришни ўз ичига олган тадбиркорлик фаолиятидир. АҚШда маркетинг кенг маънода узоқни кўра билиш, бошқариш ва товарга бўлган эҳтиёжни қондириш, муомала воситаси орқали хизматни ташкил этиш, янги ғояни ҳаётга татбиқ этиш, деб тушунилади. Маркетинг фаолияти – баҳолар системаси, маҳсулотларни сақлаш, жойлаштириш, савдо марказларини яратиш, маҳсулотни сотиш, савдо ходимларини бошқариш, кредит бериш, маҳсулотни ташиш, социал талабларни бажариш, савдо шаҳобчаларини очиш учун жой танлаш, истеъмолчиларни ўрганиш, улгуржи, чакана савдони ва кўргазмаларни ташкил этиш, жамият билан муносабатларни яхшилаш, бозор тадқиқотларини олиб бориш, товарларнинг сифатига кафолат бериш билан шуғулланади. Маркетингнинг вазифаси – сотиб олиш, сотиш, маҳсулот ташиш ва уни сақлаш, молия маблағлари билан таъминлаш, маҳсулотни кўргазмага қўйиш ва бозор маълумотларини йиғишдан иборат.
Қишлоқ хўжалиги маркетингининг мақсади – талабни шакллантириш ва рағбатлантириш, ишлаб чиқариш режалари, қабул қилинадиган бошқарув қарорларининг асосланганлигини таъминлаш ва маҳсулотлар савдоси, бозор ҳиссаси ва фойдасини кўпайтиришдан иборат.
Маркетинг тизимларидан фермер хўжалигини ривожлантиришда фойдаланиш ўзига хос хусусиятларга эга. 1. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш кўп жиҳатдан об-ҳаво шароитига боғлиқ. Бу қишлоқ хўжалигида товар ишлаб чиқарувчиларнинг маҳсулот сифати ва ҳажми (миқдори) устидан назорат олиб бориш имкониятини маълум даражада чеклаб қўяди. Фермер хўжалиги фаолиятида 3 модел:
Биринчи модель товар ишлаб чиқарувчининг қулай иқлим шароитидаги фаолияти билан аниқланади. Бу чорвачилик ва деҳқончилик маҳсулотлари умумий ҳажмининг кўпайиши билан боғлиқ.