Umurtqalilar zoologiyasi

Sudralib yuruvchilaming turkumlarini aniqlash 
jadvali 
1 (2) Tanasi yassi, oval shaklda va suyakdan iborat kosa 
ichida joylashgan, ustidan shox plastinkalar bilan qoplangan. 
Toshbaqalar (Chelonia) turkumi 
2 (1) Tanasi uzunchoq va shox tanga.chalar bilan qoplan- 
gan, qalqoni yo‘q. 
Tangachalilar (Squamata) turkumi 
0 ‘zbekistonda toshbaqalarning faqat bir turi — 0 ‘rta Osiyo 
toshbaqasi (Testudo horsfieldi L.) uchraydi. U quruqlik tosh- 
baqalari - Testudo L. urug‘iga, quruqlik toshbaqalari — Tes- 
tudinidae oilasiga va yashirin bo‘yinli toshbaqalar — Craypto- 
dira kenja turkumiga mansubdir. 
Tangachalilarning kenja turkumlarini aniqlash 
jadvali 
1 (2) Oyoqlari bor, agar bo'lmasa harakatchan qovoqlari 
rivojlangan. 
Kaltakesaklar (Sauria) kenja turkumi 
2 (1 ) Oyoqlari yo‘q, harakatchan qovoqlari ham yo‘q. 
Ilonlar (Serpentes) kenja turkumi 
Kaltakesaklar kenja turkumining turlarini aniqlash 
jadvali 
1 
(2) Oyoqlari yo‘q. Gavdasining yon tomonlarida uzunasi- 
ga ketgan teri burmasi bor, rangi sarg‘ish-qo‘ng‘ir. 
Sariq ilon — Ophisaurus apodus 
2 (1 ) Oyoqlari bor. Gavdasining ikki yon tomonlarida uzu- 
nasiga ketgan teri burmasi yo‘q. 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
3 (4) Shakli yirik, yelkasida ko'ndalang qora chiziqlar bor, 
tilining uchi ayri. 
Bo‘z (kulrang) echkemar - Varanus griseus Daudin. 
4 (3) Shakli kichik, yelkasida ko'ndalang qora chiziqlar 
yo‘q, tilining uchi ayri emas, yumaloqlangan. 
5 (6) Dumidagi tangachalar qiyshiq joylashgan. 
Cho‘l agamasi — Agama sanguinolenta Pallas. 
6 (5) Dumidagi tangachalar oddiy ko'ndalang joylashgan. 
Kavkaz agamasi — Agama caucasica Fischer. 
7 (8) Tanasi o'rta qismining aylanasida 33-54 qator tan- 
gachalari bor. Son teshiklari 10—21 ta. 
Tez kaltakesak — Lacerta agilis L.