Umurtqalilar zoologiyasi

Sutemizuvchilar uchun yung qoplami reptiliyalarda tan- 
gachalar, qushlarda pat-parlar singari xarakterlidir. Ko'pchilik 
sutemizuvchilarning terisi yung bilan qoplangan. Yunglar te- 
rida joylashgan ildizchalardan o'sib chiqadi, ya’ni teri ustiga 
chiqib turgan yung o'qi va teri ostida joylashgan ildizni ko'rish 
mumkin. 
Yung o'qi o'zak, qobiq qismi va teridan iborat. O'zak g'ovak 
to'qimadan iborat bo'lib, uning hujayralari orasida havo bo'ladi. 
Qobiq qismi aksincha juda zich bo'lib, yungning qattiqligini 
ta’minlaydi. Yupqa tashqi teri uni kimyoviy va fizik ta’sirlardan 
muhofaza qiladi. Yunglarning ildizchasi maxsus yung (soch) 
xaltasida joylashgan. Xaltachaga yog' bezlarining yo'llari 
ochilgan bo'lib, bezlar ajratgan sekret teri va junni moylab, 
qayishqoq qiladi, ularga suv yuqtirmaydi. 
Sutemizuvchilar terisidagi bezlar tuzilishi va funksiyasiga 
ko'ra qushlarnikidan farq qiladi. Ular terisida asosan ter, yog', 
hid va sut bezlari bor. 
Ter bezlari naychasimon va ularning ichki qismi tugunak- 
simon. Ular bevosita teri yuzasiga yoki yung xaltachasiga ochi- 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
ladi. Ter bezlari suv va parchalanish mahsulotlarini tashqariga 
chiqarish va tana yuzasini sovitish vazifasini bajaradi. 
Yog‘ bezlari uzum boshi shaklida bo‘lib, deyarli hamma 
vaqt yung xaltachasining voronkasiga ochiladi. Yog
4
sekreti te- 
rini va yungni moylab, ulami qurib qolishdan va ho‘l bo‘lishdan 
saqlaydi. Yog‘ bezlari ayniqsa kitsimonlarda, kurak oyoqli- 
larda, sovuq iqlimda yashovchi darrandalarda va qishki uyquga 
ketuvchi sutemizuvchilarda yaxshi rivojlangan.