Umurtqalilar zoologiyasi

22-rasm. Akula bosh skeletining 
ustki tomondan ko‘rinishi: 
1-rostrum (tum shuq), 2 - k o ‘z kosasi, 3- 
eshituv kapsulasi, 4 - en sa b o ‘lim i, 5 -m iya 
qopqogM, 6-tanglay-kvadrat tog‘ayi, 7-til osti yoyi, 
8-jabra yoylari. 
Visseral skelet 
bo‘g‘imlarga bo'lingan, harakatchan bir 
qancha juft tog‘ay yoylaridan iborat. U uch qismga: 1) 
jabra 
yoylari, 
2) 
til osti yoyi 
va 3) 
jag‘ yoylariga 
boiinadi. 
Aksari akulalaming til osti yoyi orqasida besh juft jabra 
yoylari bo‘ladi. Ularning har qaysisi bir-biri bilan harakatchan 
birikkan to‘rt juft tog‘ay elementlardan iborat. Har qaysi jabra 
yoylarining ustki elementlari elastik paylar orqali umurtqa 
pog‘onasiga birikadi. 0 ‘ng va chap tomonlardagi jabra yoy- 
larini esa ostki tomondan bir-biri bilan toq tog'ay — 
kopula 
birlashtiradi. Ko‘pchilik akulalarda kopulalar qo‘shilib, bitta 
toq plastinkaga aylangan, bu hoi jabra apparatining ostki to- 
mondan mustahkam bo'lishini ta’minlaydi. Jabra yoyining 
oldida til osti yoyi, boshqacha aytganda 
gioid yoyi 
bor, odat- 
da u faqat ikki juft va bitta toq tog‘aylardan iborat boiadi. Til 
osti yoyining ustki juft elementi boshqa boiaklarga qaraganda 
katta boiib, giomandibulyar tog‘ay, uning ostidagi juft tog‘ay 
giod tog'ay, 
o‘ng va chap giodlami pastki tomondan o‘zaro 
biriktiruvchi toq tog‘ay esa 
kopula 
deb ataladi. Miya qutisi- 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
ning eshitish boiimiga giomandibulyar tog'ayning ustki qis- 
mi, pastki qismiga esa harakatchan tarzda jag‘ yoyi birikadi. 
Shunday qilib, giomandibulyar tog‘ay osmalik vazifasini 
bajaradi, jag‘ yoyi uning yordamida miya qutisiga birikadi. 
Jag‘ yoyining bunday tipda miya qutisi bilan birikishi 
shos- 
tiliya 
tipdagi birikish deb ataladi. 
Jag‘ yoyi faqat ikki juft tog‘aydan iborat. Bu tog‘aylaming 
ustkisi yuqori jag‘ - 
tanglay-kvadrat tog'ay, 
pastki jag‘ vazi- 
fasini bajaruvchisi esa
mekkel tog'ayi 
deb ataladi. O'ng va 
chap tanglay - kvadrat tog'ay va mekkel tog'aylari oldingi 
tomondan ham o'zaro bir-biriga qo'shiladi (23-rasm). 
3 
Z 
1 
10
- 
K 
11 Q 9 7 
6 5 
23-rasm. Akula bosh skeletining yon tomondan 
ko ‘rinishi: