Umurtqalilar

3 (4) Ko'zi atrofidagi terisi sarg'ish.
Mayna yoki hind chug'urchig'i — Acridotheres tristis L. 4 (3) Ko'zi atrofidagi terisi sarg'ish emas.
C h i t ta k la r o i la s in in g tu r la r in i a n iq la sh ja d v a l i
1 (3) Ko'krak va qorin qismi oq bo'lib, qora yo'li bor.
Katta chittak — Parus major L.
2 (3) Patlari sarg'ish-jigarrang. Tumshug'ining ikki yon to­ monida mo'ylovi bor.
Mo'ylovli chittak - Panurus biarmicus L.
3 (2) Patlari har xil rangda. Tumshug'ining ikki yon tomo­ nida mo'ylovi yo'q.
Qorabosh vahmaqush — Remies pendulinus L.
D e h q o n c h u m c h u q la r o i la s in in g tu r la r in i a n iq la sh
j a d v a l i
1 (2) Tomog'i va ko'zi atrofidan o'tgan yo'l qora. Qorin qismi oqish.
S^yuart dehqonchumchug'i — Emberiza stewarti B.
2 ( 1 ) Tomog'i, jig'ildoni qo'ng'ir-sariq, qorin qismi sariq.


Sariq dehqonchumchuq - Emberiza bruniceps B. Tovuqsimonlar (Galliformes) turkumi
Bu turkumga kiradigan qushlar tanasining pishiqligi, yemi kavlash uchun moslashgan to'mtoq timoqli oyoqlari baquv- vatligi, ustki tomoni qirra bo‘lib chiqqan o‘rtacha uzunlikdagi tumshug'i pishiqligi va qanoti kalta hamda yumaloqligi bilan xarakterlanadi. Hamma tovuqsimonlar jo'ja ochadigan qush- lardir. Bularda jinsiy demorfizm kuchli rivojlangan, erkagi ko'pincha yirik va chiroyli tiniq rangli bo'lishi bilan urg'ochilaridan farq qiladi. Tovuqsimonlaming hammasi o'troq holda yashaydi. Faqat bitta turi —bedana kelib-ketuvchi qush­ lar guruhiga kiradi. O'zbekistonda bu turkumning qirg'ovullar (Phasianidae) oilasining vakillari tarqalgan.
Qirg'ovullar kichik va ko'pchiligi o'rtacha kattalikdagi qush­ lar bo'lib, sevkasi patsiz, erkagining iligida ko'pincha parsi- mon o'simta bo'ladi.
Q ir g 'o v u l la r o i la s in in g u ru g 'la r i va tu r la r in i a n iq la sh j a d v a l i
1 (2) Qanoti 240 mm gacha. Dumi qanotidan uzun, o'tkir,
ponasimon (250 mm dan oshadi). Yon rul patlari o'rtada- gilardan ancha kalta.
Qirg'ovullar — Phasianus L.
Turi oddiy qirg'ovul - Phasianus colchicus L. O'zbekistondagi hamma to'qayzorlarda tarqalgan.
2 ( 1) Dumi ancha kalta va ponasimon emas. Qanotidan kalta bo'lib, 220 mm dan oshmaydi. Yon rul patlari o'rtada-
gilariga deyarli teng.
3 (4) O'lchami katta, qanoti 240 mm dan, sevkasi 60 mm dan uzun.
Ularlar - Tetraogallus Gray
Turi Himolay ulari - Tetraogallus himalayensis Gray. O'zbekistondagi baland tog'larda — Tyanshan, Turkiston tiz- ma tog'i va Boysun tog'ida yashaydi.


4 (3) 0 ‘lchami kichik, qanoti 200 mm dan, iligi 60 mm dan oshmaydi.
5 (6) Oyoqlari to‘q qizil rangda. Bo‘yni qora halqa bilan o'ralgan. Katta qoquv patlarining yelpig'ichlarida ko'ndalang chiziqlar yo'q, bir xil rangda.
Kakliklar —Alectoris Каир.
Turi kaklik —Alectoris kakelik Falk. O'zbekistondagi ham­ ma tog'li tumanlarda yashaydi.
6 (5) Oyoqlari boshqacha rangda, bo'ynida qora halqasi yo'q. Katta qoquv patlarining yelpig'ichlari ko'ndalang chi­ ziqli bo'ladi.
7 (8) Qanoti 120 mm dan uzun. Rul patlari 6 juft.
Cho‘l tovuqchalari — Ammoperdix Could.
Bitta turi - chil kaklik —Ammoperdix griseogularis Brandt bor. U Mang'ishloq, Ustyurt, Qizilqum tog'lari, Nurota, Turkis­ ton va Zarafshon tizma tog'lari etaklarida tarqalgan.
8 (7) Qanoti 120 mm dan, iligi 30 mm dan kalta, rul patlari ustidan yopqich patlar bilan to'liq qoplangan.
Bedanalar - Cotumix Bonnat.
Turi bedana — Cotumix sotumix L. O'zbekistonda keng tarqalgan.
Kaptarsimonlar (Columbiformes) turkumi
O'rtacha kattalikdagi qushlar bo'lib, qanotlari baquwat va o'tkir. Tumshug'i ustining asosida yumshoq teri bo'rtmasi bor. Iligi old tomondan ko'ndalang qalqonchalar, orqa tomondan ko'p burchakli plastinkalar bilan qoplangan. O'zbekistonda kaptarlar (Columbidae) oilasining vakillari uchraydi.
Oila belgilari turkum belgilariga aynan o'xshash. O'zbekiston faunasida kaptarlaming ikkita urug'i uchraydi.
K a p ta r la r o i la s in in g u t u g ‘la r in i a n iq la sh j a d v a l i