Umurtqalilar

Arterial sistemasi baqaning arterial sistemasidan umu-


miy arterial oqimining uchta mustaqil tomirga — o'pka ar­ teriyasi hamda chap va o‘ng aorta yoylariga bo'linishi bilan farq qiladi. Har qaysi aorta yoyi qizilo'ngach atrofida,
biri o'ng tomondan, ikkinchisi chap tomondan orqaga qayri- ladi. Ular umurtqa pog'onasining ostida bir-biriga qo'shilib toq orqa aortasini hosil qiladi. O'ng aorta yoyidan chiqqan umumiy stvoldan ikkita uyqu arteriyasi boshlanadi, ular awaliga chap va o'ng aorta yoylariga parallel holda borib,
keyin boshga chin uyqu arteriyasi chiqib, uyqu yo‘li orqali o'ng tomonidagi aorta yoyiga qo'shiladi. O'ng aorta yoyining pastidan oldingi oyoqlarga qon olib boruvchi juft o'mrov osti arteriyasi chiqadi, bu arteriyani ko'rish uchun aortaning o'ng yoyini ehtiyotlab uni qoplab turgan to'qimalardan ajra­
tish lozim. Yuqorida nomlari aytib o'tilgan qon tomirlari endi- gina o'ldirilgan kaltakesakda aniq ko'rinadi.


I J))° I 62-r62-raassmm.. Sudralib yuruvchilar
qon aylanish sistemasi sxemasi va yuragining tuzilishi:
11--oo‘‘nngg yyuurraakk bo‘lmasi, 2-chap yurak bo‘lmasi, 33--yyuurraakk qqoorriinncdhasining chap tomoni, 4-yurak qqoorriinncchhaassiinniinngg o‘ng tomoni, 5-o‘ng o‘pka ar­ tteerriiyyaassii,, 66--oo‘‘nngg aorta yoyi, 7-chap aorta yoyi,
88--cchhaapp bboottaalllloovv oqimi, 9-chap o‘mrov osti ar­ tteerriiyyaassii,, 1100--cchhaa]p uyqu arteriyasi, 11-ichak ar­ tteerriiyyaassii,, 1122--bbuuyyrrak, 13-chap yonbosh osti arter­ iiyyaassii,, 1144--dduumm aarrteriyasi, 15-dum venasi, 16-o‘ng
son venasi, 17-buyrakning o‘ng qopqa venasi, 18-qorin venasi, 19-jigaming qopqa venasi, 20-jigar venasi, 21-
fj keyingi kovak vena, 22-old- ingi o‘ng kovak vena, 23-
! o‘ng o‘mrov osti vena, 24- o‘ng bo‘yinturuq vena, 25- o‘ng o‘pka venasi.


Suvda ham quruqlikda yashovchilarga qarama-qarshi o‘laroq, sudralib yuruvchilarda uyqu hamda o‘mrov osti arteriyalari faqat aortaning o'ng yoyidan chiqadi, shuning uchun ham bosh va oldingi oyoqlar deyarli kislorodga to'yingan qon bilan ta’minlanadi. Orqa aortadan dum tomonga yo'naladi va ichki organlarga talaygina katta arteriyalar hamda gavda devoriga ko'pdan- ko'p mayda arteriyalar chiqadi. Keyin orqa oyoqlar-
ga boradigan bir juft yo'g'on yonbosh arteriyasi boshlanib,
u toq dum arteriyasiga aylanadi.