Umumiy tushuncha : Bo'lim Yo'sintoifa Bryophita Ajdod

2-mashg’ulot. Marshansiyaning (Marchantia polymorpha) anatomorfologik tuzilishi va ko‘payishini o‘rganish

Kerakli asbob va materiyallar: Gerbariy yoki tirik o’simlik, tayyor preparatlar, mikroskop, cho’ntak lupasi, laboratoriya asboblari.

Umumiy tushuncha :

Bo’lim yo'sintoifa - Bryophita

Ajdod Jigarsimon yo'sinlar – marshantiopsida

Kichik ajdodi Marshansiyakabilar – Marchantiidae

Qabila Marshansiyanamolar – Marchantiales

Oila Marshansiyadoshlar – Marchantiaceae

Vakil Oddiy marshansiya - Marchantia polymorpha L.

Tuzilishi. Tallomning pastki tomonida, rizoidlardan tashqari to'q binafsha rangli bir qavat plastinkalar yotadi, amfigastriya yoki qorin tangachalari deb shularni aytiladi. Bular embrional holdagi barg deb hisoblanadi. Marshansiya tallomining ichki tuzilishi ancha murakkab: yuqori tomondan tallom ustki epidermis bilan qoplangan, epidermis tagida bir qavat “havo kameralari”, yani shaklan romb yoki noto'g'ri ko'p burchakka o'xshaydigan katta-katta kamgaklar bor, ular bir qavat devorchalar bilan bir-biridan ajralib turadi. Havo kameralarning tubidan bir talay “assimilatorlarlar”, yani bazan shoxlanadigan kalta-kalta iplar o'sib chiqadi, ular xlorofill donachalari bilan to'lgan hujayralardan tuzilgan.

1. 
   Ko'payishi. Marshansiyaning ustida chetlari notekis mayda-mayda vegetativ yo'l bilan ko'payish organi bo'lib, “ko'payish savatchalari” deb ataladi. Savatchalarning tubida, bir talay ko'payish kurtaklari, yaoni ikki kurakchali yassi tanachalar taraqqiy etadi. Ko'payish kurtaklari yomg'ir suvi bilan oson tarqaladi va qulay sharoitga tushganida o'sib, yangi tallomlar hosil qiladi. Marshansiyaning jinsiy yo'l bilan ko'payishi oldidan jinsiy organlari hosil bo'ladi va keyinchalik otalanish natijasida sporogoniy yoki jinssiz nasl paydo bo'ladi. Otalik jinsiy organlari anteridiylardir, tallomning shaklan o'zgargan shoxlari bo'lmish otalik tirgovuchlarida hosil bo'ladi. Otalik tirgovchi shaklan cheti qirqilgan diskka o'xshagan bo'lib, bandda turadi. Yosh tirgovuchning bandi qisqa bo'lsa, qari tirgovuchning bandi ancha uzun tortgan bo'ladi.