Umumiy psixologiya kafedrasi eksperimental psixologiya

Odam xarakterning strukturasi turli xususiyatlar va psixik protseslarning sintezidan iborat. 
 Bular: 
1.  Ishonch. 
2.  Ehtiyoj va qiziqishlar 
3.  Intellekt tushunish, tushuncha, mulohaza. 
4.  Iroda 
5.  Hissiyot 
6.  Temperament 
 
Xarakter  strukturasida  ishonchlar  sistemasi  yetakchi  komponentlardan  biridir.  Biror  bir  narsaga 
ishonishining  komilligi  shaxsning  prinsipialligini,  kelayotgan  ishga  butun  ko’chini  safarbar  qilishini 
ta’minlaydi.  Ishonch  maqsadga  intiluvchanlik,  prinsipiallik,  optimizm,  boshqalarga  va  o’z  -  o’ziga 
talabchanlik  kabi  xarakter  belgilarini  shakllantiradi.  Xarakterning  o’zagini  shaxsning  ma’naviy  – 
irodaviy sifatlari tashkil etadi. Kuchli odam o’zining maqsadining aniqligi va mustaqilligi bilan ajralib 
turadi.  Irodali  shaxs  maqsadiga  erishish  yo’lida  qat’iy  va  tirishqoq  bo’ladi.  Irodasi  kuchsiz  odamni 
xarakteri bo’sh odam deb qaraladi. Bunday odamlar bilimining va layoqatining yetarligiga qaramay o’z 
imqoniyatlarini to’la ishga sola olmaydilar. 
Xarakter kuchli xarakter xususiyatlarning kishini biror narsaga undash ko’chi bilan, tashqi sharoitlarga 
qarshilik ko’rsatish darajasi bilan belgilanadi. 
Xarakterning  barqarorligi  va  o’zgaruvchanligi  ham  moslashish  faoliyatining  zaruriy  shartlaridandir. 
Odam  xarakter  xususiyatlari  juda  xilma  –  xil  hayot  sharoitlarida  ham,  qarshilik  qiluvchi  sharoitlar 
bo’lishiga  qaramay,  uning  xatti  –  harakatlarini  boshqaradi.  Odam  tashqi  vaziyatga  bog’liq  bo’libgina 
qolmay, balki tashqi vaziyatni uning o’zi yaratadi. 
Xarakterning  plastikligi  xarakterning  barqarorligi  singari  muhitga  aktiv  ta’sir  qilish  shartlaridandir. 
Tashqi  sharoitning  ta’siri  ostida  xarakter  xususiyatlari  o’zgaradi.  Xarakter  plastiklik  xususiyatiga  ega 
bo’lganligi uchun istalgan odamning xarakterini tarbiyalash mumkin. 

---