Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

273

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

va  ularni  bir-biridan  farqlay  olish.  Hayoti  davomida  uchragan  fazoviy  figuralarni  ayta 

olishi muhimdir.  

  

Dastlab  yassi  shakllar  haqida  o‘quvchilarda  to‘liq  tasavvur  hosil  qilinadi.  Yassi 

shakllar  yerda  (ya’ni  tekslikda)  yotadi  va  ma’lum  bir  nuqta  va  chiziqlar  bilan 

chegaralangan bo‘ladi. Bularga quyidagilar misol bo‘la oladi.  

 

Uchburchak,  

To‘rtburchak,  

Doira, 

Beshburchak  

Fazoviy  shakllarga  kub,  shar,  silindir,  konus,  piramida,  parallelepiped  misol  bo‘ladi. 

Quyida ular keltirilgan. 

 

 

Kub,   

shar,    

 

silindr,  

konus,  

parallelepiped 

Bularning  barchasi  fazoviy  figuralardir.  Sababi  ularning  bir  qismigina  tekslikda 

yotadi, qolgan qismlari esa fazoda joylashadi. 

  

Shundan  so‘ng  har  bir  shaklga  o‘xshash  hayotimiz  va  turmushimizda 

qo‘llaniladigan buyumlar (gugurt quti, termos, o‘yinchoq kubikcha, koptok, qog‘ozdan 

tayyorlangan  varyonka,  uychaning  tom  qismi)  stol  ustiga  qo‘yilib  har  bir  mos  fazoviy 

shakl  yoniga  olib  kelinadi.  Shunda  o‘quvchilarda  amaliyot  orqali  fazoviy  shakllar  va 

ularni  idrok  etish  ko‘nikmalari  rivojlanib  boradi.  Yassi  shakllar  orqali  esa  bolalardagi 

kreativ fikrlash, ongining uyqudagi qismlarini uyg‘otish ko‘nikmasi asta- sekinlik bilan 

rivojlanib boradi. Masalan: 

 

 Berilgan shaklda nechta to‘rtburchak bor?  

O‘quvchi 4 ta deb javob beradi . Lekin kreativ fikrlashga ega o‘quvchigina unda 

10  ta  to‘rtburchak  borligini  aytib  va  ko‘rsatib  bera  oladi.  Endi  shu  to‘rtburchakni 

bo‘langan  joylaridan  buklash  orqali  parallelepiped  hosil  qilamiz.  Bu  o‘quvhchining 

darslarga  faollikka  chorlovchi  va  mantiqiy  fikrlash  doirasining  kengayishiga  olib 

keladigan mashqlardan biridir. Endi u har bir shaklni sanaydi va ayta oladi. 

---