Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

62

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

Bunga  siyosiy  faollik  orqali  partiyalarda,  nohukumat  tashkilotlarida,  fuqarolik 

tashabbuslarida  yoki  ijtimoiy  harakatlarda,  shuningdek  jamiyat  uchun  foydali  boshqa 

tashkilotlarda ishtirok etish kiradi. Shuningdek o‘zining shaxsiy huquq va manfaatlarini 

himoyalash bo‘yicha faol pozitsiya ham fuqarolik faolligi tushunchasiga kiradi, chunki 

huquqlarda tenglik va ko‘pgina insonlarning manfaatlarini mos tushishi bunday faoliyatni 

ijtimoiy ahamiyatliga aylantiradi. 

Inson fuqarolik sohasida o‘ynashi kerak bo‘lgan ijtimoiy rollar, samarali faoliyat 

shart-sharoitlari va ijtimoiy kapitalni to‘plashning miqdori shunchalik ulkanki, bu haqda 

insoning fuqarolik jamiyati hayotida ishtirok etish muammosiga kompleks nuqtai nazar 

sifatidagi Kompetentsiyaviy yondashuv vaziyatidan fikr bildirish zarurdir.  

Kompetensiyaviy yondashuv nafaqat ma’lum sohadagi muayyan bilim, ko‘nikma 

va malakalarga, qadriyatli yo‘nalganlik, fuqarolik o‘z-o‘zini anglashga ega bo‘lgan, balki 

bularning barchasini amaliy faoliyatda qo‘llashga qobiliyatli va tayyor bo‘lgan insonlarni 

tayyorlash zaruratini ifodalaydi. 

Bizning  tushunishimizda  fuqarolik  kompetentsiyasi–  bu  insonning  fuqarolik 

jamiyatining  faol  a’zosi  bo‘lish,  uning  shakllanishi  va  rivojlanishida  ishtirok  etish 

qobiliyati  va  tayyorgarligidir.  Kompetentsiyaning  mezonlari  sifatida  insonga  ma’lum 

sohada  hayotiy  muvaffaqiyatga  erishishga  ko‘maklashuvchi,  unga  muvaffaqiyatga 

erishish  yo‘lida  samarali  harakat  qilishga  imkon  beruvchi  ma’lum  obyektiv  talablarga 

moslik xizmat qiladi. 

Mazkur  obyektiv  talablar  kompetensiyalar  hisoblanadi.  E.V.  Barishnikova,  S.A. 

Ozerova, A.M.  Knyazev, V.P.  Gurova  va boshqalarning  kompetentli  yondashuvga  oid 

tadqiqotlari  tajribasiga  tayanib,  biz  fuqarolik  kompetensiyalarini  uch  guruh  talablari 

ko‘rinishida  ifodalash  mumkin  deb  hisoblaymiz:  kognitiv,  faoliyatli  (operatsional)  va 

aksiologik. 

Kognitiv  blok  bilimlar  va  ularni  egallash  usullari  bilan  bog‘liq.  Bular  avvalo 

quyidagilar: 

−   jamiyat va uning tuzilishi to‘g‘risidagi bilimlar: siyosiy, huquqiy, ijtimoiy, tarixiy, 

madaniyatshunoslik va h.k.; 

 _ iqtisodiy savodxonlik, zamonaviy iqtisodiy tizimlar amal qilishi printsiplarini bilish, 

bozor iqtisodiyoti asoslarini tushunish; 

−  davlat,  siyosiy  tizimi,  inson  huquqlari,  saylovlar,  ijtimoiy  struktura,  barcha 

darajalarda  inson  huquqlarini  himoyalash  mexanizmlari,  ijtimoiy  loyihalash 

asoslari to‘g‘risidagi bilimlar; 

−  asosiy  ma’naviy  kategoriyalarni  bilish  (“yaxshilik”  –  “yovuzlik”,  “past”  – 

“baland”, “insonparvar” – “shafqatsiz” va boshqalar).