Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

532

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

faqat 15 yoshdagi o‘smirlar ishtirok etadi. Maktabdagi ta’lim sifatini monitoring qilishga 

qaratilgan  PISA  dasturi  asosiy  uch  yo‘nalishda:  o‘qish,  matematika  va  ijtimoiy  fanlar 

savodxonligi bo‘yicha olib boriladi. 

PISA va TIMSS o‘rtasidagi asosiy farq. PISA va TIMSS dasturlarining asosiy farqi 

eng avvalo ularning turli xil yosh va sinflar toifasida o‘tkazilishidan iboratdir. Masalan, 

PISA  15  yoshli  o‘quvchilarning  bilimlarini  baholashga  qaratilgan  bo‘lsa,  TIMSS  esa 

muayyan  yoshdagi  o‘quvchilarning  emas,  balki  to‘rtinchi  va  sakkizinchi  sinf 

o‘quvchilarining bilim va ko‘nikmalarini baholaydi. Shu bilan birga, TIMSS baholashlari 

o‘quv  dasturlariga  asoslangan  bo‘lsa,  PISA  esa,  o‘quvchilar  egallagan  bilim  va 

ko‘nikmalarini real muammolarni hal qila olishlarini baholashga qaratiladi. TIMSS aynan 

maktab  bilimlarni  o‘zlashtirish  darajalarini  baholasa,  PISA  bilim  va  ko‘nikmalarni 

maktabda, uyda va jamoatchilik orasida qo‘llay olish darajalariga alohida e’tibor qaratadi. 

Birgina  2015-yilning  o‘zida  70  dan  ortiq  davlatlar  PISA  xalqaro  dasturi  sinovida 

ishtirok etgan. Umuman olganda, PISA dasturi davlatlarning ta’lim sohasidagi siyosatiga 

sezilarli  darajada  tasir  o‘tkazadi.  Har  bir  davlat  o‘tkazilgan  tadqiqot  natijalari  asosida 

o‘zining  ta’lim  sohasidagi  kuchli  va  kuchsiz  tomonlarini  xolisona  aniqlab,  boshqa 

davlatlarga  nisbatan  mavqeini  ko‘radi  hamda  ta’lim  muassasalarida  o‘quv  jarayonini 

takomillashtirishda o‘z yo‘nalishlarini va strategiyasini belgilab oladi. 

PIRLS  -  (inglizcha  –Progress  in  International  Reading  Literacy  Study  –  matnni 

o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot ) mazkur xalqaro tadqiqotning 

maqsadi  turli  xil  ta’lim  tizimidan  iborat  bo‘lgan  davlatlarni  boshlang‘ich  maktab 

o‘quvchilarining  matnni  o‘qish  va  qabul  qilish  bo‘yicha  tayyorgarligi  hamda 

o‘quvchilarning har xil yutuqlarga erishishga sabab bo‘luvchi ta’lim tizimidagi o‘ziga xos 

xususiyatlarni  aniqlash  va  baholashdan  iborat.  Albatta  bunday  tadqiqot  xalq  ta’limi 

sohasidagi  ishchilar,  olimlar,  metodistlar,  o‘qituvchilar,  ota-onalar  va  jamoat  vakillari 

uchun  katta  ahamiyatga  egadir.  PIRLS  tadqiqotlari  Xalqaro  ta’lim  institutlari 

assotsiatsiyasi  (IEA)  tomonidan  muvofiqlashtiriladi.  PIRLS  loyihasi  to‘rtinchi  sinf 

o‘quvchilarining o‘qish qobiliyatini rivojlantirish darajasini aniqlash bo‘yicha yetakchi 

xalqaro  tadqiqotlar  orasida.  Xalqaro  ekspertlar  ta’kidlashicha,  boshlang‘ich  maktabda 

maktab  o‘quvchilarining  keyingi  tarbiyasida  muvaffaqiyat  qozonish  uchun  poydevor 

qo‘yilgan.  PIRLS  tadqiqotining  natijalari  maktab  o‘quvchilarining  o‘qish  va 

rivojlanishidagi muvaffaqiyatlarga (maktab va oilaning ta’lim resurslari, ota-onalarning 

qiziqishi  va  bolalarning  o‘qish  madaniyatini  shakllantirishdagi  ishtiroki  va  boshqalar) 

ta’sir ko‘rsatadigan omillarning regressiv tahlilini ta’minlaydi. PIRLS tadqiqotida 3 ta 

davr (2001, 2006, 2011) uchun Gonkong (571), Rossiya Federatsiyasi (568), Finlyandiya 

(568) va Singapur (567) kabi davlatlar yetakchilik qilmoqda. Qozog‘iston ushbu loyihada 

birinchi  marta  2016-yilning  aprelida  ishtirok  etdi.  Ishtirokchilar  soni  10256  nafarni 

tashkil  etdi,  ulardan  4-sinf  o‘quvchilarining  4925  nafari,  4-sinf  o‘quvchilarining  4925 

nafar  ota-onasi,  234  ta  boshlang‘ich  maktab  o‘qituvchilari,  172  nafar  direktor  ishtirok 

---