Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

135

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

xoʻjaligiga  uyushtiriladigan  ekskursiya  rejasi  maktab  oʻquv  ishlari  boʻyicha  direktor 

oʻrinbosari  tomonidan  tasdiqlanadi.  Koʻp  kunlik  ekskursiya  oʻquv  yilining  oxiridagi 

kompleks  ekskursiya  deb,  bunga  tarix,  geografiya,  til  adabiyot,  jismoniy  tarbiya  yoki 

harbiy  ta’lim  fani  oʻqituvchilari  bilan  birgalikda  oʻtkaziladi.  Koʻp  kunlik  ekskursiya 

rejasini pedagogik kengashda tasdiqlanadi.  

Ekskursiya  biologiyani  oʻqitishning  muhim  shakli  boʻlib,  u  quyidagi  didaktik 

maqsadlarni amalga oshirishga xizmat qiladi:  

 -tirik  organizmlarning  tuzilishi  va  organlarning  funktsiyalaridagi  oʻziga  xos 

xususiyatlarni  yashash  muhitiga  bogʻliq  holda  oʻrganilishi  oʻquvchilar  tomonidan 

biologik  qonuniyatlarni  “tabiat-inson-jamiyat”  munosabatlari  nuqtai  nazaridan 

oʻrganishga imkon yaratadi;  

 - mavzu mazmuniga bogʻliq holda samarali tashkil etilgan ekskursiyalarda oʻquvchilarda 

biologik  ob’ektlarning  tuzilishi,  rivojlanishi  va  hayotiy  faoliyatining  oʻziga  xos 

xususiyatlarini chuqurroq anglash, ilmiy dunyoqarashni kengaytirish imkonini beradi;  

 -tirik  organizmlarning  jamoalari,  ularning  tarkibi,  oziq  zanjiri,  energiya  sarfi, 

biosferadagi modda va energiya almashinuvini tasavvur qilishga zamin tayyorlaydi;  

 -oʻqitishning asosiy shakli boʻlgan darsda oʻquvchilar tomonidan oʻzlashtirilgan nazariy 

bilimlarni  orttirish,  ularni  amaliyotga  qoʻllash,  tabiatga  nisbatan  ongli  munosabat, 

kuzatish, oʻquv va amaliy mehnat koʻnikmalarini tarkib toptirishga xizmat qiladi;  

 -  davomida  alohida  organizmlar  va  hodisalar  haqida  ilk  bor  shakllangan  tushunchalar 

kengaytiriladi,  boshqa  tushunchalar  bilan  birikib,  murakkab  tushunchalarning  hosil 

boʻlishiga olib keladi;  

 - hodisalarini kuzatish olamning moddiyligi, tabiatdagi oʻzaro bogʻlanish va rivojlanish, 

tabiiy boyliklarning inson hayoti va xalq xoʻjaligida tutgan oʻrni, ularni muhofaza qilish 

tadbirlari  bilan  tanishtirish  orqali  Ona  Vatan  tabiatiga  mehr  muhabbat  uygʻotish, 

ekologik, estetik, iqtisodiy va gigiyenik tarbiya berish imkoniyati vujudga keladi. 

Ekskursiya  -  oʻquvchilarning  moʻljal  olish,  obyektlarni  tanish,  hodisalarni 

kuzatish, ularni taqqoslash, oʻxshashlik va farqli tomonlarini aniqlash, umumlashtirish va 

xulosa  chiqarishga  oʻrgatadi.  Qayd  etilgan  aqliy  operatsiyalar  ularda  mantiqiy  fikr 

yuritish  koʻnikmalarini  tarkib  toptirish  bilan  bir  qatorda,  tabiatning  ilmiy-tadqiqot 

metodlarini anglash, zarur hollarda ulardan foydalanishga imkon yaratadi.