Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

 

Литература : 

1.  https://moluch.ru/conf/ped/archive/102/5301/  

2.  https://director.rosuchebnik.ru/article/formirovanie-sovremennoy-

obrazovatelnoy-sredy/ 

3.  https://nsportal.ru/nachalnaya-shkola/dlya-kompleksov-detskii-sad-

nachalnaya-shkola/2016/05/30/sovremennaya 

4.  https://yandex.ru/turbo/s/7ya.ru/article/Zametki-o-shkolnom-obrazovanii/ 

---

 

109

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

UMUMIY O‘RTA TA’LIM MAKTABLARIDA ZAMONAVIY TA’LIM 

MUHITINI YARATISHDA TADQIQOTLAR ASOSIDA O‘QITISH 

 

Sangirova Z.B.,  

Respublika ta’lim markazi, Aniq va tabiiy fanlar bo‘limi boshlig‘i 

 

Bugungi kunda ilm-fan va texnikaning jadal taraqqiy etishi, raqamli iqtisodiyotning 

amaliyotga  joriy  etilishi,  bilimlarning  tez  yangilanib  borishi  umumiy  o‘rta  ta’lim 

maktablarida  o‘quvchilarning  nazariy  olgan  bilimlarini  amalda  qo‘llashga  e’tibor 

qaratishni talab etmoqda.  

Bugungi  kunda  jamiyatimizda  olib  borilayotgan  islohotlarda  mutaxassislardan 

nafaqat bilim, balki izlanuvchanlik qobiliyatiga ega bo‘lishni taqozo etmoqda. Shu bois 

o‘quvchilarni  o‘quv-tadqiqotchilik  faoliyatiga  jalb  qilish  va  ularda  tadqiqotchilik 

ko‘nikmalarini rivojlantirish dolzarb muammolardan biriga aylandi. 

O‘quv  tadqiqotchilik  faoliyati  –  ta’lim  texnologiyasi  bo‘lib,  u  o‘quv  tadqiqotda 

vosita  sifatida  qo‘llaniladi.  Tadqiqotchilik  faoliyati,  tadqiqot  ishining  rahbari  – 

mutaxassis  o‘qituvchi  rahbarligida,  atrof  –  olam  hodisalari  to‘g‘risidagi  tasavvurlarini 

yaratishga  qaratilgan,  shuningdek,  oldindan  yechimi  noma’lum  bo‘lgan  masala 

o‘quvchilar  tomonidan  yechilishi  mumkin  deb  faraz  qiladi.  O‘quv-tadqiqot  ishi  – 

ta’limdagi jarayon bo‘lib, u tadqiqotchilik faoliyati asosida amalga oshiriladi. 

Shuning  uchun  fanni  tadqiqot  sifatida  o‘rgatish  shunchaki  ilmiy  tadqiqotlardagi 

faktlar  va  natijalarini  taqdim  etish  bilan  cheklanib  qolmasligi  lozim.  O‘quvchilarga 

olimlarning  ilmiy  tadqiqotlar  natijalarini  qanday  olishlarini  ko‘rsatishlari  va  ularga 

quyidagi imkoniyat berishlari lozim: kundalik hayoti, jamiyat va atrof muhit bilan bog‘liq 

bilimlar va muammolar haqida savollar berish; shuningdek dalillarni to‘plash va ulardan 

foydalanishda  faol  ishtirok  etish;  ilmiy  bilimlarga  asoslanib  tushuntirishlarni 

shakllantirish va yetkazish. Tadqiqot orqali o‘qish o‘quvchilarga ularning aniq va tabiiy 

fanlar  to‘g‘risida  bilim  va  tushunchaga  ega  bo‘lishlariga,  tadqiqot  ko‘nikmalari  va 

jarayonlarini  qo‘llashlariga,  ilmiy  amaliyot  uchun  zarur  bo‘lgan  munosabatlar  va 

qadriyatlarni rivojlantirishlariga imkon yaratishi mumkin. 

Tadqiqot  orqali  ilm-fanlarini  o‘qitish  va  o‘rgatishning  qanday  xususiyatlari 

mavjud? Tadqiqotga asoslangan ta’lim javobgarlik darajasi bilan tavsiflanishi mumkin, 

bunda o‘quvchilar o‘z oldilariga savol qo‘yib va ularga javob berib, tadqiqot ustida ishlab, 

o‘z  bilimini  baholab  va  u  haqida  ma’lumot  berib  (o‘quvchi  boshqaradigan  tadqiqot) 

o‘qituvchi tomonidan jalb etilganlik darajasi (o‘qituvchi boshqaradigan tadqiqot) bilan 

taqqoslaydi.  

Tadqiqotga  asoslangan  o‘qitishning  asosiy  maqsadi,  o‘quvchilarga  fundamental 

ilmiy tushunchalar, tamoyillar va nazariyalarni o‘rgatish, shuningdek ilmiy tadqiqotlarni 

---