Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik-majmua

savol  va  topshiriqlar:

---

36
BAllADA
she’riyatning o‘ziga xos janri bo‘lgan ballada fransuzcha 
«ba lada» so‘zidan olingan bo‘lib, «raqs qo‘shig‘i» ma’nosini 
anglatadi.  hajman  u  qadar  katta  bo‘lmagan  bu  xil  asarlarda 
shoir o‘z his-tuyg‘ularidan tashqari ana shu tuyg‘ularga sabab 
bo‘lgan voqealarni ham tasvirlagan. 
o‘zbek  adabiyotida  balladalar  ko‘proq  tarixiy-fantas-
tik  va  qahramonlik  yo‘nalishlarida  bitilib,  ularda  o‘tmishda 
ko‘pchilikning  foydasi  yo‘lida  fidoyilik  ko‘rsatgan  kishilar-
ning jasorati tasvir langan.
shoir  shuhrat  qalamiga  mansub  siz  tanishib  chiqqan 
«mardlik  afsonasi»  balladasi  ko‘rganingizdek,  xalqimiz ning 
shonli  o‘tmishidagi  qahramonliklardan  birini  tasvirlashga 
bag‘ishlangan.  bobolarimiz  tarixida  bo‘lib  o‘tgan  o‘sha  ha-
yotiy  voqea  shuhrat  tomonidan  boshqacharoq  talqin  etilgan. 
«mardlik afsonasi»da shoir asarda aks etgan voqealarga arala-
shadi, qahramonlarning xatti-harakatlariga munosabat bildira-
di. shuhrat to‘maris va uning o‘z qavmiga muhabbatini, ayni 
vaqtda, kayxusrav va uning bosqinchi qo‘shinlariga nafratini 
ochiq bayon etadi.
balladada  to‘marisning  qahramonligiga  alohida  urg‘u 
be riladi.  yovqur  ayolning  qonxo‘r  bosqinchi  bilan  yakka-
ma-yakka  olishuvi  va  zo‘ravonlikni  kasb  qilgan  kayxus-
ravni  yenggani  ta’sirli  ravishda  aks  ettiriladi.  ballada  jan-
rining  talabidan  kelib  chiqib,  to‘marisning  bosqinchi  forsni 
o‘z  qo‘li  bilan  o‘ldirgani  alohida  tasvir  etiladi.  shuningdek, 
asarda to‘maris qanchalik jangovar hukmdor, mohir jangchi 
bo‘lmasin,  el-ulusning  fikrini  tinglaydigan,  unga  quloq 
s oladigan odam sifati da ko‘rsatiladi. bu hol, obrazning ta’sir 
kuchini ya nada oshirib, unga insoniy joziba baxsh etadi.

---

37
She’riyat, mazlumga homiylik qilding,
Qaroli bo‘lmading zo‘ravonlarning.
Olding panohingga notavonlarni,
Zolimlarni esa dushman deb bilding.
asr jahon she’riyatining yirik vakili rasul hamza-
tov –  dog‘istondagi  avar  elining  farzandi.  U 
o‘zining yoniq she’riyati bilan kichkinagina xal-
qini katta olamga tanitdi va mashhur qildi.
r.  hamzatov  1923-yilning  8-sentabrida  tu-
g‘ildi.  o‘n  uch-o‘n  to‘rt  yoshlaridan  she’rlar 
yoza boshlagan. o‘n olti yoshida o‘z yurtining taniqli shoiri 
edi. rasul hamzatov mustaqil hayotga barcha tog‘lik yigitlar 
singari  erta  qadam  qo‘ydi.  o‘n  sakkiz  yoshidan  o‘qituvchi, 
artist  va  muxbir  sifatida  turli  jabhalarda  mehnat  qildi.  shu 
jarayonda  ona  xalqining  turmush  tarzi  va  o‘ziga  xos  ruhiy 
dunyosi bilan yaqindan tanishib bordi. otasi – dog‘istonning 
mashhur  shoiri  hamzat  sadasa  uni  ijodga  jiddiy  qarashga, 
hamisha haqiqatni ta’sirchan yo‘sinda kuylashga o‘rgatdi. ra-