Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7- sinfi uchun darslik



Download 3,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/66
Sana11.06.2022
Hajmi3,2 Mb.
#654512
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   66
Bog'liq
algebra 7 uzb

(222

224):
222.
1)
a
va 
b
sonlar ko‘paytmasining ikkilangani;
2)
b
va 
c
sonlar ko‘paytmasining uchlangani;
3)
x
va 
y
sonlar kvadratlarining ko‘paytmasi;
4)
a
son bilan 
b
son kvadratining ko‘paytmasi.
223.
1)
m
sonning kubi bilan 
p
sonning ko‘paytmasi;
2)
a
sonning kvadrati bilan 
b
son ko‘paytmasining uch-
langani.
224.
1)
t
soatdagi sekundlar soni;
2)
n
metrdagi santimetrlar soni.
M a s h q l a r


71
225.
1) Berilgan o‘lchamlar bo‘yicha
shtrixlangan yuzni hisoblash formu-
lasini chiqaring (9- rasm);
2) 2
bc
+ 2
c
(
a
-
2
c
) = 2
ac
+ 2
c
(
b
-
2
c
)
tenglikning to‘g‘riligini shakl yorda-
mida ko‘rsating;
3) Shtrixlangan yuzni ikkita to‘g‘ri
to‘rtburchak yuzlarining ayirmasi si-
fatida tasvirlang. Bundan foydalanib,
ab
-
(
b
-
2
c
)(
a
-
2
c
) = 2
ac
+ 2
c
· (
b
-
2
c
) tenglikni isbotlang.
226.
Birhadning son qiymatini toping:
1)
= -
, bunda
;
a
a
3
3
4
2
2)
2
0,5
4
b
b
= -
, bunda
;
3)
=
=
=
, bunda
,
;
a
c
abc
, b
1
1
2
3
3
2
4)
=
=
=
, bunda
,
;
pqr
 p
q
, r
1
1
2
6
4
3
5)
-
=
= -
, bunda
;
m
n
m
n
2
1
7
( 0,2)
3, 
35
6)
-
= -
=
, bunda
y
x
y
x
2
1
9
( 0,3)
15, 
6.
227.
Birhadni standart shaklda yozing:
1)
m m
2
3
;
3)
0,5;
ab
5)
( )
-
pq
pq
2
2
5
4
;
2)
z z z
5
5
;
4)
( ) (
)
-
-
m
m
3
;
6)
( )
-
qp
pq.
2
3
2
2
3
228.
Birhadni standart shaklda yozing va son qiymatini toping:
1)
= -
=
, bunda
;
a
ac c
, c
1
3
12
4
2)
= -
=
, bunda
;
a b
ba
a
 b
2
3
1
3
1
4
2
6
8
2,
229.
(Qadimiy masala.)
Hovuzga 4 ta quvur o‘tkazilgan bo‘lib,
birinchi quvur hovuzni bir kunda, ikkinchi quvur ikki
kunda, uchinchi quvur uch kunda, to‘rtinchi quvur
to‘rt kunda to‘ldiradi. To‘rtala quvur birgalikda hovuzni
qancha vaqtda to‘ldiradi?
c
c
c
a
¾¾
®
b
9- rasm.


72
Birhadlarni ko‘paytirish
Quyidagi masalani yechaylik.
Masala.
To‘g‘ri burchakli parallelepiðedning hajmi

=
abc
formula bo‘yicha hisoblanadi, bu yerda 
a
— parallelepiðedning
bo‘yi, 
b
— eni va 
c
— balandligi. Agar shu parallelepiðedning
bo‘yi 5 marta, eni 2
n
marta, balandligi 3
n
marta uzaytirilsa,
yangi parallelepiðedning hajmi qanday bo‘ladi?
Yangi parallelepiðedning o‘lchamlarini topamiz: bo‘yi
5
a
, eni 2
nb
, balandligi 3
nc
. Bu holda uning hajmi
V
1
=(5
a
)·(2
nb
)·(3
nc
)
bo‘ladi. 
(5
a
)·(2
nb
)·(3
nc
) ifoda quyidagi uchta birhadning ko‘payt-
masidir: 5
a
, 2
nb
, 3
nc
. Sonlarni ko‘paytirish qoidalariga ko‘ra
bunday tenglikni yozish mumkin:
(5
a
)·(2
nb
)·(3
nc
) = 5
a
· 2
nb
· 3
nc
= (5·2·3)(
annbc
) = 30
n
2
abc
.
Birhadlarni ko‘paytirish natijasida yana birhad hosil bo‘ladi
va uni standart shaklda yozib, soddalashtirish lozim, masalan,
(3
a
2
b
3
c
)·(4
ab
2
) = 3
a
2
b
3
c
·4
ab

= 12
a
3
b
5
c
.
(3 
 a

 b

 c
) · (4 
 a b
2
) = 12 
 a

 b
5
c
.
Ikki yoki bir nechta bir xil birhadlarning ko‘paytmasini,
ya’ni birhadning darajasini qaraymiz, masalan, (5
a
3
b
2
c
)
2
. Bu
birhad 5, 
a
3
b
2
c
ko‘paytuvchilarning ko‘paytmasi bo‘lgani
uchun ko‘paytmani darajaga ko‘tarish xossasiga ko‘ra:
(5
a
3
b
2
c
)

= 5
2
(
a
3
)
2
(
b
2
)
2
c

= 25
a
6
b
4
c
2
.
Xuddi shu kabi:
(2
pq
2
)

= 2
3
p
3
(
q
2
)

= 8
p
3
q
6
.
Birhadni natural ko‘rsatkichli darajaga ko‘tarish natijasida
yana birhad hosil bo‘ladi.
12-


73
Birhadlarni ko‘paytiring 
(230—237):
230.
1)
( ) ( )
2
3 ;
a
b
2)
( ) ( )
3
2 ;
a
b
3)
(
)
2
3
3
;
b
b
-
4)
(
)
-
a a
2
2
;
231.
1)
( )
(
)
2
2
3
;
p
c
-
3)
( ) ( )
2
3
4
6
;
a
a
2)
(
)
2
5
7 ;
m
n
-
-
4)
( )
-
b
b
3
2
1
2
8
.
232.
1)
a
b
3
2
1
4
0,3
;
3)
(
)
(
)
2
0,2
1,3
;
p
q
-
2)
(
)
3
8
0,25 ;
m
n
-
4)
-
-
c
b
2
3
3
5
7
6
.
233.
1)
(
)
-
ab
a b
2
3
2
;
3)
ab
ac
2
2
1
4
8
;
2)
(
) (
)
2
2
4
7
;
x y
xy
-
-
4)
(
)
a b
bc
2
2
1
3
6
.
234.
1)
(
) (
)
2 5
3
2
3
6
;
a b c
a bc
3)
a b x
a bx
2 3
3
2
2
3
3
4
;
2)
(
) (
)
5 2
4
7
3
;
a b c
ab c
-
4)
-
3
3
2
3
3
2
4
;
a
a
xy
y
235.
1)
(
)
5 6 2
3
0,4
1,2
;
x y z
xyz
-
-
3)
-
-
x y
xy
z
z
2 3
2 3
1
1
3
2
1
1
;
2)
(
) (
)
4
5 2
2 5
2,5
3
;
n m r
nm r
-
4)
-
a b c
a b c
2 5 3
3 2 4
1
1
4
3
2
3
.
236.
1)
(
) (
)
-
-
m
n
mn
2
1
3
24
4
;
2)
(
)
(
)
-
-
-
n
m
mn
2
1
6
;
18
5
3)
(
)
ay
x y
a x
3
2
3
1
3
3
4
0,2
;
4)
(
)(
)(
)
-
-
-
a bc
ab c
abc
2
2
3
.
13
5
0,4
237.
1)
( )
( )
2
2
3
4
5
;
a
b
a b
ab
-
3)
(
)
(
) (
)
-
ab
bc
ac
ab
1
4
1,5
2
24
;
2)
( )
(
) (
)
2 2
5
2
3 ;
a a b
b
a
-
-
4)
(
)
-
-
a
ab
bc
c
2
2
1
3
.
1,2
5
2
M a s h q l a r


74
Birhadni darajaga ko‘taring 
(238—241):
238.
1)
3
(2 ) ;
a
2)
2
(5 ) ;
b
3)
4
(3 ) ;
b
2
4)
2
(2 ) .
a
3
239.
1)
4
( 3 ) ;
-
ab
2)
2
( 4 ) ;
-
ab
3)
5
(
) ;
-
abc
4)
3
( 2
) .
-
xyz
240.
1)
3
( 2
) ;
-
a b
2
2)
5
(
) ;
-
a bc
2
3)
2
( 3
) ;
-
x y
3
4)
3 4
( 2
) .
õ
-
y
2
241.
 
1)
3
1
2
;
nm
2
2)
4
2
1
3
;
n m
2
3)
3 3
( 0,1
) ;
-
a b
3
4)
3
a b
2 2
(0,4
) .
Amallarni bajaring 
(242—243):
242.
1)
(
)
3
( 2 )
3 ;
-
-
a
a
3)
(
)
2
2
( 0,2
) 20
;
-
bc
cx
2
2)
( )
3
( ) 2 ;
-
a
a
4)
(
)
2
2
( 0,1
) 100
.
-
ab c
by
2
243.
1)
-
-
3
2
2
3
1
5
2
1
;
x y
c x
3
2
3)
(
)
2
3
2
( 3
) 2
;
-
bc
ab
2
2)
2
3
1
4
2
;
y
2
x
xy
2
3
4)
(
)
3
2
3
( 2
)
.
-
-
2
a b
a b
2
244.
Birhadni boshqa birhadning kvadrati shaklida yozing:
1) 9
a
2
;
2) 16
x
4
;
3) 25
a
2
b
4
;
4) 81
x
6
y
2
; 5) 36
x
10
y
4
;
6) 1,21
a
8
b
4
.
245.
Birhadlarni ko‘paytiring va hosil bo‘lgan ifodaning qiy-
matini toping:
1)
×
= -
=
a
a b
a
b
2
2
1
5
3
7
bunda
3
,
2,
;
2)
×
=
=
mn
n
m
n
2
2
5
10 , bunda
0,8,
4;
3)
×
=
=
=
2
a
a b c
a
b
c
2
1
1
16
4
bunda
4
,
4,
;
3;
4)
×
=
= -
=
2
0,7
100 , bunda
0,3,
0,2,
4.
m n
np
m
n
p
246.
(Qadimiy masala.)
Baliqning uchdan bir qismi loyda,
to‘rtdan bir qismi suv tagida va uch qarichi suv ustida.
Baliqning uzunligi necha qarich?



Download 3,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish