Tayanch iboralar: ishlab chiqarish imkoniyatlari tushunchasi, ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig’i tasviri.
Ishlab chiqarish imkoniyati egri chizig’i belgilangan miqdordan foydalangan holda ikkita tovarning maksimal ishlab chiqarish hajmini o’lchaydi. Bu ishlab chiqarishning to’rtta omilining har qanday kombinatsiyasi: tabiiy resurslar (shu jumladan er), ishchi kuchi, asosiy vositalar va tadbirkorlik. Ko’pgina tovarlarni ishlab chiqarish uchun to’rttasini aralashtirish kerak. Egri chiziqdagi har bir nuqta, resurslar bir tovarni ko’pini ikkinchisini kamroq qilishdan o’zgarganda har bir tovarning qanchasi ishlab chiqarilishini ko’rsatadi.
Egri chiziq bir tovarni ikkinchisiga nisbatan ishlab chiqarish o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni o’lchaydi.
28. Mehnat unumdorligi va uni belgilovchi omillar.
Tayanch iboralar: mehnat unumdorligi, tabiiy sharoit, texnika-texnologiya darajasi, ishlovchilarning kasbi va maxorati.
Ishlab chiqarish samaradorligini ifodalovchi
Ko‘rsatkichlardan biri mehnat unumdorligidir. Mehnat unumdorligi
Deb ishchi kuchining vaqt birligi mobaynida mahsulot yaratish
Qobiliyatiga aytiladi va ishlab chiqarilgan mahsulotning (iste’mol
Qiymatining) sarflangan mehnat miqdoriga nisbati bilan belgilanadi. Sarflangan mehnat miqdori esa ishlangan vaqt bilan, kishi
Kuni, kishi soati va h.k. bilan belgilanadi. Agar mehnat unumdorligini
MU, mahsulotni M bilan, sarflangan ish vaqtini V bilan belgilasak,
Mehnat unumdorligi quyidagicha aniqlanadi:
M U = M/V.
Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish uchun unga ta’sir qiladi-‘
Gan omillami ham bilish zarurdir. Ishlab chiqarish samaradorligini
Oshirishga bir qancha omillar ta’sir qiladi:
Fan-texnika taraqqiyotni tezlashtirish, energiyalaming xomashyo va materiallarning yangi turlarini topish va uning natijalarini
Tezlik bilan ishlab chiqarishda qo‘llash;
Tabiiy va iqtisodiy omillami hisobga olib ishlab chiqarishni ratsional joylashtirish, ixtisoslashtirish va kooperatsiyalash;
Iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlami amalga oshirish va uning
Tashkiliy bo‘g‘inlarini o‘zgartirish;
Ishlab chiqaruvchilami moddiy va ma’naviy jihatdan
Rag‘batlantirib, ulaming faolligini oshirish;
Mavjud tabiiy, moddiy va mehnat resurslaridan oqilona, tejabtergab foydalanish, yangi, arzon, sifatli xomashyo va energiya turlarini, ekinlaming yangi hosildor navlarini, chorva mollarining mahsuldor zotlarini topib, ishlab chiqarishga joriy qilish;
Kishilaming bilim saviyasini, malakasini oshirish, yetuk ishchi
Va mutaxassislar tayyorlash.
29.Ishlab chiqarish samaradorligi va uning ko’rsatkichlari.
Do'stlaringiz bilan baham: |