Umumiy nazorat savollari «iqtisodiyot nazariyasi» fanidan tayyorlangan umumiy nazorat savollari

Tayanch iboralar: monopoliya tushunchasi va uning turlari.
Monopoliya
Zamonaviy raqobat sharoitlari va bozor munosabatlarining o'ziga xos xususiyatlari monopoliyalarning shakllanishiga olib keladi. Bu xizmatlar, tovarlar yoki ishlarni ishlab chiqarishda kuchli afzalliklarga ega bo'lgan har qanday korxonaga nisbatan ko'rib chiqilishi mumkin. Ba'zan bozor holati monopoliya deb ataladi, unda tovar ishlab chiqaruvchilarning ma'lum bir guruhi etakchilik qiladi. Shuningdek, bu atama iqtisodiy munosabatlarning alohida turi haqida gapirganda nazarda tutiladi. Ularning mohiyati shundan iboratki, bir korxona yoki birlashma boshqa ishlab chiqaruvchilarga ta'sir ko'rsatishi va ularga o'z xohish-irodasini yuklashi mumkin
72. Narxning mohiyati va vazifalari.
Tayanch iboralar:narx tushunchasi, qiymat o’lchovi, tartibga solish, ijtimoiy himoya, raqobat vositasi vamuvozanatlikni ta’minlash vazifalari.
Narx – rеal bozor iqtisodiyoti sharoitida tovar va xizmatlarning ijtimoiy qiymati va ijtimoiy nafliligining puldagi ifodasidir.narx o’zida faqatgina qiymat yoki naflilikning birini emas, balki har ikkalasining bir vaqtda mavjudligini va ularning ma’lum miqdorini pul ko’rinishida ifoda etadi.
73. Narx turlari va ularga tavsifnoma.
Tayanch iboralar: ulgurji, chakana, nufuzli, demping, milliy, jahon narxlari va boshqalar
Ulgurji narx – ishlab chiqaruvchilar tomonidan katta miqdordagi tovarlar bir yo’la ko’tarasiga sotilganda qo’llaniladigan narx. Ulgurji narx ishlab chiqaruvchilar va ta’minlash-sotish tashkilotlari xarajatlarini qoplashi hamda ularning ma’lum miqdorda foyda ko’rishini ta’minlashi zarur. Ulgurji narx tovar birjalari va savdo uylarida ham qo’llaniladi.

Shartnoma narx – sotuvchi va xaridorning roziligi bilan bеlgilanadigan, ular tomonidan tuzilgan shartnomada qayd qilingan narx. Shartnoma narx odatda shartnoma bitimi amal qilib turgan davrda o’zgarmaydi. Mazkur narx ham milliy, ham xalqaro bozorlarda qo’llaniladi. U xalqaro bozorda qo’llanilganda tovar (xizmat)larning jahon narxlariga yaqin turadi.

Chakana narx – tovarlar bеvosita istе’molchilarga sotiladigan narx. Chakana narxga tovarning ulgurji narxi, chakana savdo tashkilotlarining xarajatlari va ularning oladigan foydasi kiradi. Chakana narx tovarlarga bo’lgan talab va taklifni bog’lovchi rolini o’ynaydi hamda ularning nisbatiga qarab yuqori yoki past bo’lishi mumkin.

74. Tadbirkorlik faoliyati va uning vazifalari.