Umumiy metallurgiya

8-§ O’TGA CHIDAMLI MATERIALLAR 

Metallurigk  pechlarning  asosiy  elementi  ichki  qismini  himoya  qiluvchi 

himoya qatlami hisoblanadi. Bu himoya qatlami shu jarayon uchun kerak bo’lgan 

ma’lum  issiqlik  miqdorini  pechda  to’plashni  ta’minlashi  kerak.  O’tga  chidamli 

materiallar  etarlicha  mustahkamlik  yuqori  harorat  ta’siri  va  ularga  gaz  fazasi 

hamda  eritmalarni  kimyoviy  ta’siriga  bardosh  berganda  metallurgik  qurilmalarni 

uzoq  muddat  ishlashini  ta’minlash  mumkin.  Bundan  tashqari  o’tga  chidamli 

qoplama issiqlikni tashqariga chiqib ketishini oldini olish kerak. 

O’tga  chidamli  materiallarga  qo’yiladigan  asosiy  talab  o’tga  chidamlilik  - 

yuqori  haroratga  qarshi  turib  berish.  yuqori  haroratda  erimasdan  va  qurilish 

konstruktsiyasini  saqlab  qolish  hisoblanadi.  Bu  xossa  o’rganilayotgan  o’tga 

chidamli  namuna  yumshoq  ma’lum  ko’rinishda  deformatsiyalanadigan  harorat 

bilan miqdoriy tavsiflanadi. Har qaysi o’tga chidamli materialning asosini bir yoki 

bir necha yuqori erish haroratiga ega bo’lgan minerallar tashkil etadi (6- jadval). 

 

6- jadval 

Mineral 

t

er 

°C 

Mineral  

t

er 

°C 

SiO

2

- kvarts 

1713 

Cr

2

O

3

 

2330 

---

 

35 

MgO

⋅

Cr

2

O

3

- shpinel 

1780 

MgO

⋅

Cr

2

O

3

-magnezioxromit 

2400 

FeO

⋅

Cr

2

O

3

-xromit 

1780 

CaO 

2625 

Al

2

O

3

⋅

SiO

2

-mullit 

1870 

BeO 

2610 

MgO

⋅

SiO

2

-forsterit 

1890 

SiC- karbonud 

2700 

Al

2

O

3

-korund 

2050 

ZrO

3

 

2715 

2CaO

⋅

SiO

2

(

α

) 

2130 

MgO- periklaz 

2825 

MgO

⋅

Al

2

O

3

 - shpinel 

2135 

ThO

2

 

3050 

Uglerod qattiq holalda ~ 3500°C gacha bo’lishi mumkin.